بررسي جايگاه معرفت‌شناختيِ «حس» از ديدگاهِ قرآن (2)

يکي ديگر از ويژگي‌هايي که در قرآن براي ادراک حسي بيان شده است، تصرف‌پذيري است. مراد از تصرف‌پذيري آن است که وجود عواملي موجب مي‌شود تا در روند...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

دو مفهوم کليدي قرآن در معناشناسيِ پديده‌هاي طبيعي

مفهوم عبرت مفهومي مهم است. حق تعالي عبرت را هدف مطالعه‌ي طبيعت مي‌خواند: «يقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

کارکردوري معرفت‌شناختيِ فطرت در هندسه‌ي معرفت دين

مدعاي اصلي مقاله حاضر تبيين «کارکردوري معرفت‌شناختي فطرت آدمي در توليد معرفت ديني» است؛ اين مقاله برش و برداشتي است از بخش چهارم کتاب منطق فهم...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

بررسي جايگاه معرفت‌شناسي «قلب» از ديدگاه قرآن

قرآن کريم يکي از منابع معارف ديني است و کتابي است که براي راهنمايي و هدايت انسان به سعادت حقيقي بر پيامبر اسلام نازل شده است. اين از يک‌سو،...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

بررسي جايگاه معرفت‌شناختيِ «حس» از ديدگاهِ قرآن (1)

در مباحث معرفت‌شناسي، اموري را به عنوان ابزار شناخت ذکر مي‌کنند؛ يکي از اين امور «حس» است. مراد از حس همان حواس پنج‌گانه است که عبارت‌اند از:...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

الگوي تفکر قرآني براساس معناشناسي همزماني

نوشته‌ي حاضر با روش معناشناسي همزماني (synchronic semantics)، واژه فکر را در قرآن معناشناسي مي‌کند و در سه حوزه «صرفي، جانشين‌ها، همنشين‌ها»...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

عقل در قرآن

عقل در کنار حس و دل به عنوان يکي از ابزار کسب معرفت از ديدگاه قرآن داراي جايگاه مهمي است؛ اگرچه خود لفظ عقل در قرآن ذکر نشده اما مشتقّات و مترادف‌هاي...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

ارزش‌سنجي معرفتي در قرآن کريم (1)

پژوهش درباره مقوله معرفت، و مؤلفه‌ها و مسائل حول آن، از دغدغه‌هاي مهم و بنياديني است که در دانش‌هاي معرفت‌شناسي، فلسفه، منطق، تفکر نقدي و فلسفه...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

ارزش‌سنجي معرفتي در قرآن کريم (2)

انسان‌ها در طول زندگي، خود را در موقعيت‌هايي قرار مي‌دهند که مولّد باورهاي نادرست و ناشايست هستند و همچون غل و زنجير، او را از راهيابي به معرفت...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

تعريف در قرآن کريم (3)

قلمرو تعريف، شامل حيطه تصورات و مفاهيم است و تصديقات را دربرنمي‌گيرد. به عبارتي، هرچند در برخي موارد، ميان تصور و تصديق، همراهي و مقارنت هست،...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

منطق در قرآن

قرآن خود را عربي مبين و بدون اعوجاج معرفي مي‌کند و بنابراين تعاليم آن بايد براساس قوانين فهم و از جمله قوانين منطق باشد که قوانين فکر و انديشه...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

تعريف در قرآن کريم (2)

منابع تعريف، عبارت‌اند از ابزارهاي شناختي انسان که در فرآيند تعريف دخالت و تأثير دارند. از آنجا که تعريف، مفيد تصور است، طبيعتاً منابع تعريف...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

اقسام معرفت در قرآن کريم

در قرآن کريم علم از منظرهاي مختلف تقسيم شده است؛ گاهي به لحاظ ابزار مثل علم از طريق حواس و يا غيرحواس و تقسيم حواس نيز به حواس ظاهري و باطني...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

تعريف در قرآن کريم (1)

هرچند تعاريف قرآني، تعاريف منطقي نيستند و قرآن کريم، اهدافي غير از اهداف منطقي صرف دارد، مي‌توان گفت قرآن کريم به تعريف در معناي وسيع آن، اهتمام...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

امکان معرفت از ديدگاه قرآن کريم

يکي از ويژگي‌هاي اسلام و فرهنگ قرآن، واقع‌گرايي معرفتي است. آيات قرآن سرشار از بيان‌ها و تذکراتي است که انسان را به کسب شناخت از عالم هستي و...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

آفات و موانع شناخت

از دیدگاه قرآن کریم موانع بسیاری بر سر راه ادراک حقایق و امور وجود دارد که آدمی را از شناخت واقعیات دور می‌سازد. آفاتی که قرآن برای شناخت مطرح...

سه‌شنبه، 28 دی 1395

وسایل و ابزار شناخت از دیدگاه قرآن

از دیدگاه قرآن کریم انسان به مدد سه وسیله می‌تواند عالم آفاق و انفس را بشناسد. و به بیان دیگر تمام آگاه‌های انسان از راه‌های سه‌گانه زیر به دست...

سه‌شنبه، 28 دی 1395

بررسی آیات ناظر به معرفت‌شناسی در قرآن

به طور کلی کانون توجه قرآن بر توسعه‌ی ایمان استوار است و ایمان مبتنی بر ظن و گمان یا علم غیر قطعی را که حاصل مشهورات و مقبولات عصری باشد و از...

چهارشنبه، 4 آذر 1394

قرآن و معرفت فطري (1)

بحث درباره ي فطرت، از اين نظر که اين مفهوم يکي از مفاهيم قرآني است، به بحث هاي تفسيري مربوط است. از اين رو، مفسران قرآن کريم، به مناسبت آيه ي...

پنجشنبه، 6 فروردين 1394

قرآن و معرفت فطري (2)

يکي از معرفت هاي فطري انسان، خود آگاهي است؛ يعني انسان به صفات و حالات خودآگاه است اگر چه ممکن است به خاطر مصالح و اغراض ويژه اي از ابراز آن...

پنجشنبه، 6 فروردين 1394