گفتمان غزالی و گفتمان روشنفکر دینی

اقبال و ادبار روشنفکران معاصر جهان اسلام (عرب و ایرانی) به سنّت فلسفه اسلامی از جهات گوناگون تأمّل‌برانگیز است. این نوشته می‌کوشد تا از رهگذر...

جمعه، 22 بهمن 1395

جایگاه و کارکرد شک در فلسفه‌های دکارت و غزالی

مسأله امکان معرفت و پاسخ به استدلال‌های شک گرایانه نقطه آغاز فلسفه‌ورزی است و نوع مواجهه با شکاکیت و دشواری‌های آن از مبادی و مقاصد فکری- فرهنگی...

جمعه، 22 بهمن 1395

قلب، محبت و اخلاق غزالی در احیاء علوم‌الدین

این نوشته در خدمت طرح این معناست که هرچند غزالی در طرح آرای اخلاقی خود متأثر از نظریات اخلاق یونانی است، اما تأثیر عمیق وی از کسانی چون حارث...

جمعه، 22 بهمن 1395

تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (2)

همان طور که پیشتر آمد، لبّ کلام در قسطاس آن است که قرآن مشتمل بر منطق قیاسی است. به عبارت دیگر، هیچ نیازی به معلم و حجت جدیدی- آن گونه که تعلیمیه...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (3)

غزالی علاوه بر بررسی آیاتی از قرآن که از نگاه او نمونه‌های قیاس‌اند، آیات دیگری را نیز چنان تفسیر می‌‌کند که گویی در آن‌ها به قیاس اشاره شده...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

تأثیرات اندیشه‌های تفسیری غزالی بر صدرالمتألهین شیرازی

ابوحامد محمد غزالی (450-505 هـ)، یکی از نوابغ بزرگ و اثرگذار در میان شخصیت‌های ایرانی- اسلامی است. اثر گذاری غزالی چنان گسترده است که به مذهب...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (1)

غزالی در القسطاس المستقیم درصدد استخراج منطق قیاسی از قرآن و نشان دادن عدم تعارض وحی و عقل است. نویسنده مقاله با تحلیل محتوایی این کتاب، به انگیزه...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

حیرت غزالی و شک دکارتی (5)

دکارت و غزالی علی رغم فاصله 5 قرن از هم، در مقطعی از حیات فکری خود، دچار مسئله‌ای به ظاهر مشترک شده‌اند، مسئله‌ای که تا مراحلی از حل آنچنان شباهت...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

حیرت غزالی و شک دکارتی (3)

در 21 اوت 1609 گالیله، تلسکوپ را برای نخستین بار به نمایش همگانی گذاشت. مقامات ونیزی دعوت شده وقتی از پله‌های برج کلیسای جامع سنت مارک بالا می‌‌رفتند...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

حیرت غزالی و شک دکارتی (4)

شک دکارتی امری تدریجی و پلکانی است نه ناگهانی و دفعی. او با شک در قلمرو محسوس آغاز می‌‌کند و در نهایت به شکی فراگیر و کلی می‌‌رسد. در هر کدام...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

حیرت غزالی و شک دکارتی (1)

چه به لحاظ تاریخی چه در تقسیم و تبویت، مباحث معرفت‌شناسی با پاسخ به شک و شکاکیت بنیان نهاده می‌‌شود. حالت معمولی و عرفی شک در ذهن و ضمیر و زبان...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

حیرت غزالی و شک دکارتی (2)

غزّالی به مانند بسیاری از اندیشمندان، محصول فضای فکری، فرهنگی اجتماعی سیاسی روزگار خویش است. زندگی او حاصل دیالکتیکی ما بین بیرون و درون اوست...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

نگاهی به شعر و شاعری ابوحامد محمد غزّالی توسی (2)

«زادگاه‌های کسان را دوست داشتنی کن، زیرا برای آنان آرزوهایی هست که در آنجا در دل آنان نهفته است. هر کدام از زاد و بوم خویش یاد کنند؛ من هم روزگار...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

ابوطالب مکی و ابوحامد غزالی

ابوطالب مکّی (و. 996م /386هـ. ق) واعظ و صوفی نام‌داری بود که تقریباً یک سده پیش از ابوحامد غزالی (و. 1111م/505 هـ. ق) می‌‌زیست. اشتهار وی- همان...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

نگاهی به شعر و شاعری ابوحامد محمد غزّالی توسی (1)

تاکنون درباره‌ی هنر شاعری امام ابوحامد محمد غزّالی توسی به زبان فارسی چیزی نگاشته نیامده است. تا آنجا که نگارنده می‌داند، غزّالی شناسان غربی...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

زبان نمادین دین از نگاه غزالی بازخوانی جواهر القرآن (1)

از دیدگاه‌های مشهور در الاهیات مدرن برای زدودن تعارض دین و علم، رویکرد نمادگراست و مشهورترین روایت‌گر آن، پل تیلیش، متأله پروتستان آلمانی، سال‌ها...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

زبان نمادین دین از نگاه غزالی بازخوانی جواهر القرآن (2)

1) هر شیء در عالَمِ وجود، نماد شیئی متناظر در عالم غیب، و «مثال» آن است؛ آن سان که گویی هر چه در جهان ماده هست، «روحش» در جهان ملکوت است (ص48)....

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

آموزه‌های مُحاسبی در آثار غزّالی

تأثیرپذیری غزالی از عارفانی چون حارث محاسبی، ابوطالب مکی، شبلی و ... نکته‌ای است که به خوبی می‌‌توان ردّ پای آن را در آثار غزالی دید. در این...

پنجشنبه، 21 بهمن 1395

نظریه غزالی درباره عشق الهی (4)

غزالی دو سبب را که تقویت کننده عشق به خداست متذکر می‌‌شود: الف) این که انسان آن چه او را به دنیا و محبوب‌های غیر خدا پیوند می‌‌دهد، از قلب بیرون...

چهارشنبه، 20 بهمن 1395

نظریه غزالی درباره عشق الهی (2)

بحث درباره اسباب عشق برای غزالی به منزله مقدمه‌ای برای فصل سوم است که در آن اثبات می‌‌کند که تنها خداوند شایسته عشق است (المستحق للمحبة هُوَ...

چهارشنبه، 20 بهمن 1395