دو مفهوم کليدي قرآن در معناشناسيِ پديده‌هاي طبيعي

مفهوم عبرت مفهومي مهم است. حق تعالي عبرت را هدف مطالعه‌ي طبيعت مي‌خواند: «يقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

نظريه‌پردازي‌هاي علمي قرآن

نظريه‌پردازي‌هاي علمي يکي از مباحث ضروري و مطرح عصر ماست که در حوزه‌هاي مختلف علوم و نيز در حوزه قرآن‌پژوهي مطرح است. در اين نوشتار، نخست مفهوم...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

استعاره‌ها در قرآن با تأکيد بر رويکرد زبان‌شناسيِ شناختي

يکي از ويژگي‌هاي اعجاز قرآن، زبان خاص آن است. ويژگي زباني قرآن هم عقل و هم دل را متأثر مي‌سازد. به زبان روان شناختي مي‌توان گفت که دو نظام‌واره...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

بررسي نظريه‌ي روح معنا در تفسير متشابهات قرآني

درباره چگونگي فهم معناي واژه‌هاي متشابه قرآن، چهار ديدگاه اصلي وجود دارد: ديدگاه اهل ظاهر، نظريه اشتراک لفظي، نظريه حقيقت و مجاز و نظريه روح...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

شخصيت‌بخشي در قرآن

شخصيت‌بخشي يکي فعاليت‌هاي مهم شناختي است که در زبان صورت مي‌گيرد. در اين فعاليت اشيا و موجودات غير بشري، انسان فرض مي‌شوند و يا رفتارهاي بشري...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

کارکردوري معرفت‌شناختيِ فطرت در هندسه‌ي معرفت دين

مدعاي اصلي مقاله حاضر تبيين «کارکردوري معرفت‌شناختي فطرت آدمي در توليد معرفت ديني» است؛ اين مقاله برش و برداشتي است از بخش چهارم کتاب منطق فهم...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

بررسي جايگاه معرفت‌شناسي «قلب» از ديدگاه قرآن

قرآن کريم يکي از منابع معارف ديني است و کتابي است که براي راهنمايي و هدايت انسان به سعادت حقيقي بر پيامبر اسلام نازل شده است. اين از يک‌سو،...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

بررسي جايگاه معرفت‌شناختيِ «حس» از ديدگاهِ قرآن (1)

در مباحث معرفت‌شناسي، اموري را به عنوان ابزار شناخت ذکر مي‌کنند؛ يکي از اين امور «حس» است. مراد از حس همان حواس پنج‌گانه است که عبارت‌اند از:...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

الگوي تفکر قرآني براساس معناشناسي همزماني

نوشته‌ي حاضر با روش معناشناسي همزماني (synchronic semantics)، واژه فکر را در قرآن معناشناسي مي‌کند و در سه حوزه «صرفي، جانشين‌ها، همنشين‌ها»...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

عقل در قرآن

عقل در کنار حس و دل به عنوان يکي از ابزار کسب معرفت از ديدگاه قرآن داراي جايگاه مهمي است؛ اگرچه خود لفظ عقل در قرآن ذکر نشده اما مشتقّات و مترادف‌هاي...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

ارزش‌سنجي معرفتي در قرآن کريم (1)

پژوهش درباره مقوله معرفت، و مؤلفه‌ها و مسائل حول آن، از دغدغه‌هاي مهم و بنياديني است که در دانش‌هاي معرفت‌شناسي، فلسفه، منطق، تفکر نقدي و فلسفه...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

ارزش‌سنجي معرفتي در قرآن کريم (2)

انسان‌ها در طول زندگي، خود را در موقعيت‌هايي قرار مي‌دهند که مولّد باورهاي نادرست و ناشايست هستند و همچون غل و زنجير، او را از راهيابي به معرفت...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

تعريف در قرآن کريم (3)

قلمرو تعريف، شامل حيطه تصورات و مفاهيم است و تصديقات را دربرنمي‌گيرد. به عبارتي، هرچند در برخي موارد، ميان تصور و تصديق، همراهي و مقارنت هست،...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

منطق در قرآن

قرآن خود را عربي مبين و بدون اعوجاج معرفي مي‌کند و بنابراين تعاليم آن بايد براساس قوانين فهم و از جمله قوانين منطق باشد که قوانين فکر و انديشه...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

تعريف در قرآن کريم (2)

منابع تعريف، عبارت‌اند از ابزارهاي شناختي انسان که در فرآيند تعريف دخالت و تأثير دارند. از آنجا که تعريف، مفيد تصور است، طبيعتاً منابع تعريف...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

اقسام معرفت در قرآن کريم

در قرآن کريم علم از منظرهاي مختلف تقسيم شده است؛ گاهي به لحاظ ابزار مثل علم از طريق حواس و يا غيرحواس و تقسيم حواس نيز به حواس ظاهري و باطني...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

تعريف در قرآن کريم (1)

هرچند تعاريف قرآني، تعاريف منطقي نيستند و قرآن کريم، اهدافي غير از اهداف منطقي صرف دارد، مي‌توان گفت قرآن کريم به تعريف در معناي وسيع آن، اهتمام...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

امکان معرفت از ديدگاه قرآن کريم

يکي از ويژگي‌هاي اسلام و فرهنگ قرآن، واقع‌گرايي معرفتي است. آيات قرآن سرشار از بيان‌ها و تذکراتي است که انسان را به کسب شناخت از عالم هستي و...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

آیه بیست سوره یونس

گفته‌اند پاسخی كه خداوند به درخواست اعجاز از حضرت محمد داده است، هیچ ارتباطی به درخواست آنان ندارد و این خود، دلیل بر معجزه نداشتن حضرت محمد...

دوشنبه، 29 خرداد 1396

آیه‌ی 37 سوره انعام

می‌گویند یكی از دلایلی كه ثابت می‌كند حضرت محمد معجزه‌ای نداشت، آیه‌ی 37 سوره‌ی انعام است؛ چون در این سوره در پاسخ افرادی كه از آن حضرت تقاضای...

دوشنبه، 29 خرداد 1396