زبان تفسير قرآن پاک

آنچه در این گفتار از نظر می گذرد بررسی کوتاهی است که در زبان تفسیر قرآن پاک به عمل آمده است. مؤلف این کتاب معلوم نیست اما از خصوصیات زبانی آن...

يکشنبه، 25 آبان 1393

جاسبي يا جاستي ؟

دهستان جاسب امروز جزء بخش دليجان شهرستان محلّات است اما در دوره ي اسلامي تا گذشته اي نزديك به زمان ما از توابع قم بوده و بعضي كساني كه به اين...

يکشنبه، 25 آبان 1393

سورآبادي، سوراباني، سورياني

درباره ي نام مؤلف تفسير فارسي مشهوري كه از چند قرن پيش به تفسير سورآبادي معروف است و بخشهائي از آن بصورت عكسي و چاپي و روايت ديگري از آن در...

يکشنبه، 25 آبان 1393

درباره ی فقاع

آقای دکتر نصرالله پورجوادی در مقاله ی ممتّع خویش درباره ی « فقع گشودن » در شماره ی سوم سال هشتم مجله ی نشر دانش ( ص 17-2 )، با استناد به اشعار...

يکشنبه، 25 آبان 1393

واژگان فارسي کفايه ي الطب تفليسي

کمال الدین ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی از دانشمندان قرن ششم هجری است. زادگاه او ظاهراً تفلیس پایتخت گرجستان کنونی بوده،‌ اما او روزگار خود...

يکشنبه، 25 آبان 1393

ديگر،‌ دديگر و ديگر

به درستی نمی دانم چند سال است که کلمه ی ددیگر و صورت دیگر آن دودیگر به جای دیگر در زبان فارسی رایج شده است. آنچه مسلم است رواج این صورت با آشنا...

يکشنبه، 25 آبان 1393

واژگان فارسي التلخيص عسکري

ابوهلال حسن بن عبدالله عسکری از متخصّصان برجسته ی زبان و ادبیات عربی در قرن چهارم هجری است. وی اهل عسکر مُکْرَم خوزستان بود و بعد از 395 هجری...

يکشنبه، 25 آبان 1393

کسره اضافي باز و چند

کلمه ی باز در متون فارسی قدیم، علاوه بر کاربردهای اسمی و صفتی و فعلی ( بن مضارع ) خود، به سه صورت به کار رفته است:

يکشنبه، 25 آبان 1393

درباره فعل هاي جعلي

نویسندگان دستور زبان فارسی در دهه های اخیر بارها به این واقعیت اشاره کرده اند که تعداد افعال بسیط در زبان فارسی نسبت به بسیاری از زبانهای دیگر...

شنبه، 24 آبان 1393

تحول پسوند اسم فاعل به اسم مصدر

آشنایان با زبان پهلوی می دانند که پسوند « -تار / - دار » (-t/dār) در زبان پهلوی به بن ماضی افعال ملحق می شده و صفت فاعلی می ساخته است: گفتار...

شنبه، 24 آبان 1393

تحول افعال بي قاعده زبان فارسي

یکی از مسائل مهمی که در مبحث صرف زبان فارسی مطرح می شود، مسئله ی افعالِ بی قاعده است. در دستورهای زبان فارسی به افعالی که ماده ی ماضی آنها با...

شنبه، 24 آبان 1393

باربَد يا باربُد ؟

سه کلمه ی سپهبد، هیربد و باربد امروز در گفتار فارسی زبانان به ضم باء تلفظ می گردد اما چنان که اشعار شعرای قدیم نشان می دهد تلفظ قدیم آنها به...

شنبه، 24 آبان 1393

از پهلوي به فارسي

پسوندی که در کلمات پشیمانی، زندگی، سستی و غیره دیده می شود در تداول دستور نویسان ایرانی پسوند حاصل مصدر نامیده می شود، اما در زبانهای اروپایی...

شنبه، 24 آبان 1393

تبديل آن و آم به اون و اوم

اخیراً در مجله ی شرق شناسی مجارستان مقاله ای درباره ی تبدیل آن و آم به اون و اوم در فارسی گفتاری معاصر منتشر شده است. نویسندگان مقاله دو نفر...

شنبه، 24 آبان 1393

تکيه گاه واژگان فارسي

در این غزل کلمات قبل از ردیف، همه به یاء نکره یا درست تر بگوییم به مصوت –ē ختم می شوند که یک تکواژ پی چسب و فاقد تکیه است. تکواژ پی چسب به تکواژهایی...

شنبه، 24 آبان 1393

دردسر نقطه ها و دندانه ها

یکی از اشکالات بزرگ خط عربی – فارسی که در طول تاریخ هزار و چند صد ساله ی آن همواره مسئله ساز بوده است وجود دندانه ها و نقطه های زیاد آن است....

شنبه، 24 آبان 1393

التقاي مصوت ها و مسأله صامت هاي ميانجي

یکی از ویژگیهای آوائی زبان فارسی که هنوز به طور جدی بررسی نشده است مسئله ی صامتهای میانجی و شرایط کاربرد آنهاست. صامت میانجی به صامتی گفته می...

شنبه، 24 آبان 1393

تحول خوشه صامت آغازي

کسانی که با زبانهای قدیم و میانه ی ایرانی سر و کار دارند می دانند که در این زبانها بسیاری از کلمات با دو صامت آغازی ( = خوشه ی صامت آغازی )...

شنبه، 24 آبان 1393

نظريه دلالت و معنا در آموزه امام صادق (ع)

در آموزه امام (عليه السّلام) معنا همواره در يک فرآيند تعاملي شکل مي گيرد و در گروِ دريافت و رسيدن است، رسيدني که حاصل درک متکلم از مخاطب و گزينش...

دوشنبه، 19 آبان 1393

زبان شناسي جغرافيايي

زبان شناسي از بيش از يک قرن پيش، روش هاي علم جغرافيا را به کار بسته تا حد و مرزهاي زباني لهجه هاي مختلف را در نقشه ها و نمودارهاي ويژه قرار دهد...

سه‌شنبه، 6 آبان 1393