واژه‌ی اَولی در قرآن

كلمه «اولی» برگرفته از ماده «ولی» به معنای سزاوارتر و نیز تهدید و به معنای نزدیك شدن زمان هلاكت است. جوهری پس از نقل معنای اخیر از اصمعی می‌نویسد:...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اوّاب در قرآن

اواب» صیغه مبالغه از ماده «اوب» به معنای توبه و بازگشت از گناه است. فرق آن با رجوع این است كه كاربرد «اوب» در بازگشت خاص است، آن هم در موجودات...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اناث در قرآن

«اناث» جمع «انثی»، مقابل جنس مذكر از موجودات است و در اصل به معنای نرمی و دوری از صلابت و درشتی است. به همین دلیل هم جنس زن، انثی نامیده شده...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی انّی در قرآن

«انّی» در لغت به معنای أین، متی و كیف آمده و نیز در شمار ظروفی است كه دارای جزاست: همانند «انّی تأتنی آتك»: هر زمان كه نزد من بیایی من نیز نزد...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امساك در قرآن

خداوند متعال برای مردان و زنانی كه مرتكب زنا شوند، احكام خاصی را مقرر كرده است. در یكی از آیات برای زنان شوهردار كه آلوده به زنا شده‌اند، قبل...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امانت در قرآن

امانت نقیض خیانت است. معنای اصلی آن آرامش قلب است و مجازاً در اعیان خارجی كه انسان از ناحیه‌ی آنها در آرامش است، به كار می‌رود، چنان كه بر ودیعه،...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امر در قرآن

«امر» ‌به معنای «شیء» و جمع آن «امور» است. همچنین به معنای «طلب» و جمع آن «اوامر» است. ابن فارس در مقاییس می‌نویسد: امر دارای پنج معنای اصلی...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امّی در قرآن

«امی» برگرفته از ماده «امم» به معنای كسی است كه دانش كتابت را ندارد و بر سرشت اصلی‌اش در زمان تولد باقی است. در وجه نامگذاری آن گفته‌اند امی...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امام در قرآن

«امام» برگرفته از ماده «امم» به معنای قصد است. این كلمه در اصل مصدر بوده بر وزن كتاب، سپس برای هر مقصد كه بدان توجه شود، كاربرد یافته است. راغب...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امّت در قرآن

«امت» برگرفته از ماده «امم» است. این ماده در تمام صیغه‌های مرتبط، به معنای قصد است. امت به جمعیتی گفته می‌شود كه امر مشتركی همانند دین، مكان،...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی امّ در قرآن

«ام» ‌به معنای اصل و اساس شیء و نیز به معنای مادر است. برخی گفته‌اند اصل آن «اُمَّهَةٌ» بوده است و به همین دلیل جمع آن «امّهات» است؛ ولی در پاسخ...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی الّا در قرآن

لغت شناسان برای كلمه «الّا» این معانی را نقل كرده‌اند: 1. استثنا؛ 2. لكن؛ 3. غیر؛ 4. معنای واو ؛ 5. حرف جزا به معنای «ان لا». جوهری معتقد است...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی القي در قرآن

«القی» از ماده «لقی» گرفته شده است و در لغت، گاه با حرف الی، علی، با متعدی می‌شود و گاه متعدی بنفسه می‌آید. فیومی می‌نویسد: «القیت الشیء یعنی...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی افواه در قرآن

«افواه» جمع «فم» است و ریشه اصلی آن «فوه» است و چون در جمله «هذا فوهُه» دو فاء اجتماع می كرد،‌ های لام الفعل را حذف كردند و گفتند: «هذا فو زیدٍ»...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی افك در قرآن

«افك» به معنای وارونه كردن شیء و بازگردان آن از جهت اصلی‌اش است. همچنین به معنای دروغ است. زمخشری در كشاف می‌نویسد: «افك» رساترین و آشكارترین...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اظهار در قرآن

«اظهار» برگرفته از ماده «ظهر» به معنای قوت و آشكار شدن است و جمله «ظهر الشیء» بدین معناست كه آن شیء آشكار شد و به همین جهت است كه روشن‌ترین زمان...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اعمی در قرآن

«اعمی» از ماده «عمی» است كه مؤنث آن عمیاء و جمع آن عُمی و عُمیان است؛ مثل كلام الهی كه می‌فرماید: «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ» و مثل «صُمّاً وَ عُمْیَاناً».

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اصباح در قرآن

«اصبح» برگرفته از ماده «صبح» ضد «امساء» است و به معنای وارد بامداد شدن و صبح كردن است. ابن فارس در مقاییس می‌نویسد: معنای اصلی آن رنگ سرخ است...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اشترا در قرآن

«اشترا» از ماده «شری» از اضداد است كه به معنای فروختن و خریدن به كار می‌رود. در بیع كالا به كالا می‌توان هر یك از دو طرف را بایع و مشتری لحاظ...

جمعه، 25 فروردين 1396

واژه‌ی اسم در قرآن

به آنچه ذات شیء را می‌نمایاند، اسم گویند و به اعتقاد برخی در اصل برگرفته از «سموّ» به معنای رفعت و بلندی است؛ زیرا به وسیله آن یاد مسمی رفعت...

جمعه، 25 فروردين 1396