عقل در آيات و روايات (1)

در لغت عقل به معناي تعقل و تدبر و فهم اشياء است و در اصطلاح معاني بسياري دارد که از جمله علم به مصالح و مفاسد و درک حسن و قبح افعال است. در اين...

شنبه، 5 ارديبهشت 1394

عقل در آيات و روايات (2)

ناخودآگاه جمعي گنجينه اي است از خاطره ي آثاري که آدمي از نيکان بسيار دوردست و حتي غير انساني ( حيواني ) خود به ارث برده است. اين آثار مربوط به...

شنبه، 5 ارديبهشت 1394

ريشه شناسي واژه قرآني قيّوم

« قيّوم » يکي از اسماء جلاله خداوند متعال در قرآن کريم است که به علت قرار گرفتن در آيه مشهور آية الکرسي و با توجه به کثرت قرائت اين آيه، به يکي...

دوشنبه، 17 فروردين 1394

احقاف، نمونه اي از افزايش وضوح در روند تاريخي تفسير

واژه ها و يا نامهاي ذکر شده در قرآن کريم، مي توانند در دوره هاي مختلف تاريخي، در مقام تعيين مرجع از وضوح بيشتر يا کمتري برخوردار باشند. به عنوان...

دوشنبه، 17 فروردين 1394

نويسنده: دکتر شهرام هدايت

در تمامي کتب تفسير از کهنه و نو گفته شده است که « مشيد » از ريشه ي « شاد » به دو معنا است. يکي ارتفاع و دوم گچ. و هم از اين رو « قصر مشيد » را...

سه‌شنبه، 20 آبان 1393

معناشناسي واژگان « عقل » و « تفکر » در ارتباط با مفهوم « فطرت » در قرآن

در اين مقاله به معناشناسي « عقل » و « تفکر » و به ارتباط آن دو با « نفس » و « فطرت انسان » پرداخته شده است. اگرچه « عقل » در اصطلاح معروف و فلسفي...

سه‌شنبه، 20 آبان 1393

معناشناسي الفاظ قرآن در تفسير مجمع البيان

معناشناسي واژه هاي قرآن يکي از اساسي ترين پايه هاي فهم و تفسير دقيق قرآن است. دست يابي به معناي يک واژه در قرآن از ريشه شناسي آغاز مي شود و پس...

سه‌شنبه، 20 آبان 1393

لاأُقسِمُ ( قسم مي خورم/ قسم نمي خورم )

قسم خوردن به چيزي ارزشمند و براي تأكيد چيزي والا در عرف زبان طبيعي بشر، در همه ي زبان ها- بيش از 4000 زبان رايج و جاري بشري- وجود دارد. هم در...

شنبه، 7 تير 1393

معناي «حمد»

عبارت مقدس الحمدلله ربّ العالمين آيه ي دوم سوره ي حمد يا فاتحه است و همه ي ما در زندگي روزمره بارها در نماز و غير آن، اين كلمه يا خلاصه ي آن...

پنجشنبه، 5 تير 1393

جمل؛ شتر يا طناب كشتي؟

يكي از مترجمان فارسي قرآن، شادروان ابوالقاسم پاينده، در مقدمه ي ترجمه ي خود مسئله ي بديعي را مطرح كرده است كه البته از قديم الايام در بعضي منابع...

پنجشنبه، 5 تير 1393

قرآن و علوم زبانی و ادبیات

دستور زبان نگاری خاص قرآن یا با مثال های قرآنی از قرون اولیه آغاز شده است. تقریباً همه دستور نامه های قدیم و جدید و حتی قرهنگ های نحوی معجم اعراب...

سه‌شنبه، 30 ارديبهشت 1393

نقد و بررسی کاربرد واژة «کتاب» در آیات قرآن از نگاه مستشرقان

در این مقاله نخست واژه «کتاب» در قرآن و لغت مفهوم‌شناسی شده است سپس نظرات برخی مستشرقان مانند «دانیال مادیگان» در جلد اول دائرة المعارف قرآن...

دوشنبه، 30 دی 1392

واژه «قرآن»‌ به چه معناست؟

واژه‌ "قرآن‌" معروفترین‌ نام‌ کتاب‌ آسمانی‌ مسلمین‌ است‌ که‌ خدای‌ تعالی‌ خود این‌ نام‌ را برای‌ کتاب‌ خویش‌ برگزیده‌ است‌، چنانکه‌ در سوره‌...

شنبه، 20 مهر 1392

بررسی کلمات اضداد در قرآن کریم

برخی از لغات برای دو معنای متضاد وضع شده‌اند که آنها را اضداد می‌خوانند. لغویون عرب ‌شمار این لغات را در زبان عربی حدود چهارصد لغت دانسته‌اند...

شنبه، 20 مهر 1392

بررسی واژه طیب در قرآن با توجه به مراحل معناشناسی واژه

معنا شناسی به ما ابزار مطالعه ی معنا را می دهد، تا از طریق آن بتوانیم معنای یک واژه یا گزاره را با یک شیوه ی موشکافانه و دقیق دریابیم. در رابطه...

چهارشنبه، 13 دی 1391

بررسی حوزه ی معنایی عمل صالح در قرآن(3)

در این بخش با الهام از روش ایزوتسو به رابطه مفهومی عمل صالح با واژه های مرتبط با آن می پردازیم تا حوزه ی مفهومی عمل صالح در قرآن بهتر مشخص شود،...

چهارشنبه، 18 مرداد 1391

بررسی حوزه ی معنایی عمل صالح در قرآن(2)

در آیه ی اول بعد از آن که بحث صالحات را آورده است، در جمله ای معترضه می فرماید که هیچ کس را جز به اندازه ی توانش تکلیف نمی کنیم.

چهارشنبه، 18 مرداد 1391

بررسی حوزه ی معنایی عمل صالح در قرآن(1)

مقاله حاضر درصدد است به بررسی حوزه ی مفهومی عمل صالح به عنوان یکی از مفاهیم مهم و کاربردی قرآن بپردازد و

چهارشنبه، 18 مرداد 1391

تحلیل معناشناختی «قرب الی الله» در قرآن کریم(4)

«درجهان بینی دینی آفرینش انسان یکی از مسائل مهم است. پرسش همیشگی وپایان ناپذیر این است که «آدمی از کجا آمده است و منشأ هستی او چیست؟»

دوشنبه، 16 مرداد 1391

تحلیل معناشناختی «قرب الی الله» در قرآن کریم(5)

قرب نیز مانند ایمان، تقوا، برّ و ...در قرآن دارای مراتبی است و همان گونه که ایمان از شهادت به یگانگی خداوند تا کوچکترین عمل صالح را شامل می شود

دوشنبه، 16 مرداد 1391