آوای توحید در مثنوی

ای خدایی که لطف و احسان تو بر آفریدگان، ازلی و همیشگی است، زیرا پیش از آن که ما را به عالم صورت بیاوری در برابر «الست بربکم» گفتم: آری تو پروردگار...

پنجشنبه، 10 تير 1395

شراب شهود جمال حق در مثنوی

کوه طور محل تجلّی حق شد و بر اثر آن؛ استعداد و قابلیت فهم اسرار ربّانی را یافت، چندان که شراب شهودِ جمالِ حق را نوشید. اما باز آن چه در گلویش...

پنجشنبه، 10 تير 1395

بوگیران سبزفام در بیان مثنوی

سخن از جلوه‌ی مردان حق است. آن کس که بوی خوش رحمانی را از یمن احساس می‌کند، چگونه ممکن است که بوی باطل را در وجود من نشناسد؟ پیامبر (صلی الله...

پنجشنبه، 10 تير 1395

مات اویم مات اویم مات او

تا آن جا که می‌دانیم این گفتمان با همین جزئیات در منابع پیش از مثنوی نیست، اما در قصص صوفیه مواردی هست که شیطان، زاهدی را برای انجام وظایف دینی...

پنجشنبه، 10 تير 1395

مراتب و جایگاه عقل در مثنوی

آن رسول خوش اخلاق و آسان‌گیر فرمود: برای تو ذره‌ای عقل بهتر از روزه و نماز است. «خوش جواز» برگرفته از حدیث است: «کنت ابایع الناس و کان من خلقی...

شنبه، 5 تير 1395

خود خرد آن است کو از حق چرید

عقل حقیقی آن است که از فیض حضرت حق بهره‌مند باشد، اما خَرَدی که عطارد می‌آورد آگاهی و ادراک دنیایی و مادی است. «عطارد» یا تیر، در اعتقاد قدما...

شنبه، 5 تير 1395

عقل دنیایی و عقل عرفت یاب از نگاه مثنوی

مولانا در این ابیات، هم از عقل جزئی و دنیایی سخن می‌گوید و هم از عقل کمال‌طلب. عقل جزئی روح را به نقل می‌آورد و به سوی تباهی می‌کشاند. مولانا...

شنبه، 5 تير 1395

مثنوی و مشرب اصحاب کشف

در قصص الانبیا می‌خوانیم که عزیر پیغمبر بر قریه ویرانی می‌گذشت و با خود گفت: پروردگار چگونه می‌تواند این ده ویران را آباد کند؟ مشیّت الهی او...

شنبه، 5 تير 1395

سطحی‌اندیشان غافل در بیان مثنوی

مولانا در بیان این که سطحی نگرانِ عافل، از شناخت حقیقی پدیده‌ها و نتایج اعمال خود و دیگران عاجزند و همواره حکم به ظاهر می‌کنند، حکایت لطیفی را...

شنبه، 5 تير 1395

مثنوی و حدشناسی در تشخیص حقایق

روی سخن مولانا با همه ی کسانی است که با معیارهای این جهانی، عوالم غیب را به داوری می کشند و رد می کنند. مولانا بر این باور است که هر کس نمی تواند...

شنبه، 5 تير 1395

کوشش مقلدانه و محققانه برای کشف حقیقت از نگاه مثنوی

سالک مقلد با سائقه‌ی خوف و رنج، راه ایمان و کشف حقیقت را در می‌نوردند، اما اولیاءالله، طریق حق را نه با سائقه‌ی بیم از دوزخ در می‌نوردند و نه...

شنبه، 5 تير 1395

مراتب آگاهی و ادراک بشر در مثنوی

مولانا مراتب آگاهی و ادراک انسان را چنین بیان می‌کند: ظنّ و علم و یقین. «ظنّ» آگاهی مبتنی بر محسوسات و مسموعات است؛ به عبارت دیگر آگاهی کسانی...

شنبه، 5 تير 1395

حکمت و رزق و روزی الهی از نگاه مثنوی

«حکمت»، علم باطن قرآن و آشنایی به عوالم غیب و حقیقت هستی است. مولانا در جای دیگر از حکمت، به نور خدا تعبیر کرده و آن را غذای روح دانسته است....

شنبه، 5 تير 1395

رابطه‌ی عقل و روح در مثنوی

مولانا می‌گوید: عقل ما سایه‌ی آن روح آزاد است و باید پای او را ببوسد و به او احترام گذارد. «جان»، همان روح انسانی است که عقل را به کار می‌اندازد....

شنبه، 5 تير 1395

فهم اسرار الهی نیازمند قابلیت و اهلیت است

انسان تا ظرفیت روحی لازم را به دست نیاورده نباید مبادرت به فهم مسائلی کند که از حیطه‌ی ادراک و تحمل او خارج است. چون در این صورت تعادل روحی و...

شنبه، 5 تير 1395

جهان پرتکاپوی معرفت در بیان مثنوی

در این جهانِ پرتکاپو، هم اسیران قید زمان به ریسمانی خاص بسته شده‌اند و هم فارغان از قید زمان. هر انسانی - مؤمن و چه غیر مؤمن - به مرتبه‌ای از...

شنبه، 5 تير 1395

دید آگاهان و ناآگاهان از نگاه مثنوی

مولانا غالباً دنیادوستان را کور و اهل معنا را «بینا» می‌خواند. او معتقد است که «کور را هرگام باشد ترس چاه». در این ابیات «استر» همان حالت انسان‌های...

شنبه، 5 تير 1395

معرفت علمی و معرفت شهودی در مثنوی

من اطمینان دارم که در این نگارش حکمتی هست اما می‌خواهم این حکمت را بهتر دریابم. عیان، مشاهده حقیقت است و «رؤیت» همان رؤیت به چشم باطن یا مشاهده...

شنبه، 5 تير 1395

جایگاه علم و ظن و صاحب یقین در مثنوی

منظور از علم در این ابیات، علم الهی است و در مقابل این علم، مولانا غالباً «ظن» و «گمان» و کلماتی از این نوع را می‌آورد و منظورش علوم ظاهری و...

شنبه، 5 تير 1395

مراتب یقین در مثنوی

آن چه انسان به چشم باطن می‌بیند با آن چه از معلم و مرشد و کتاب می‌آموزد فرق دارد. گوش ما مثل کسی است که پیام‌رسان دلدادگان و نامه‌رسان عاشقان...

شنبه، 5 تير 1395