فرق علم حضوری با علم حصولی

علم یا شناخت انسان بر دو نوع است: علم حضوری و علم حصولی (علم فکری). بین علم حضوری و علم حصولی تفاوت‌هایی وجود دارد که برخی از آن‌ها از این قرار...

شنبه، 10 مرداد 1394

دلایل عقلی تجرد نفس انسان

انسان از نظر مادی در حال تحول و دگرگونی است و دوران‌های مختلف، از قبیل دوران شیرخوارگی، کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی، پیری، و فرتوتی را از...

شنبه، 10 مرداد 1394

نگاهی تحلیل گرانه به پارالوژیسم‌های عقل محض (2)

موضوع پارالوژیسم سوم این همانیِ «خود» در خلال زمان است. کانت هم چون هیوم این همانی را مستلزم عنصری دائمی و ثابت می‌داند که باقی می‌ماند و در...

شنبه، 10 مرداد 1394

نقد روان‌شناسی عقلی و پارالوژیسم‌ها (2)

پارالوژیسم دوم از پارالوژیسم اول ابهام کمتری دارد. دکارت و لایب نیتس می‌گویند که نفس، بسیط، غیرمرکب، تقسیم ناپذیر و بدون اجزاست. کانت «بساطت...

شنبه، 10 مرداد 1394

نگاهی تحلیل گرانه به پارالوژیسم‌های عقل محض (1)

بخش «پارالوژیسم‌های عقل محض» تنها بخشی از «دیالکتیک استعلایی» است که کانت در طبع (یا ویرایش) دوم آن را بازنویسی کرده است. پارالوژیسم‌ها استدلالاتی...

شنبه، 10 مرداد 1394

نقد روان‌شناسی عقلی و پارالوژیسم‌ها (1)

منظور از روان شناسیِ عقلانی (انسان شناسی عقلانی)، دانشی است متافیزیکی در مورد نفس که تنها بر تحلیل قدرت نفس برای ادراک کردن (فکر کردن) یا ماهیت...

شنبه، 10 مرداد 1394

نظام ایده های استعلایی

به نظر کانت، دیالکتیک استعلایی باید- البته کاملاً به نحو پیشین- هم به منشأ آن گونه شناخت هایی که از عقل محض ناشی می شود بپردازیم و هم به منشأ...

شنبه، 10 مرداد 1394

ارتباط علم با فلسفه

مقصود از «علم»، در این جا، علم تجربی است که عبارت است از مجموعه ی قضایای تجربی که به بحث درباره ی موضوع خاصی اختصاص دارد و احوال و ویژگی های...

شنبه، 10 مرداد 1394

روش تحلیلی (بازگشتی) و تألیفی (پیش رفتی) از نظر کانت

این روش بدین معناست که شخص ابتدائاً نتیجه ای را که مطلوب اوست مسلّم می انگارد و از آن جا به سوی شرایطی که آن نتیجه منحصراً با احراز آن شرایط...

شنبه، 10 مرداد 1394

معنای «ایده» و کاربرد آن در فلسفه ی کانت

کانت همان گونه که مفاهیم بنیادینِ فاهمه را «مقولات» می نامد، مفاهیم اساسیِ عقل را «ایده» (تصور، صورت) (11) نام می نهد.

شنبه، 10 مرداد 1394

دو عمل کرد صعودی و نزولیِ عقل در جریان استنتاج از نظر کانت

عقل در عرصه ی استنتاج دو عمل کرد دارد: صعودی و نزولی. در عمل کرد نزولی، عقل از مقدمات نتایجی را به دست می آورد، ولی در عمل کرد صعودی، قضیه ی...

شنبه، 10 مرداد 1394

قوه ی عقل و کاربردهای آن در فلسفه ی کانت (2)

آیا عقل منبع و سرچشمه ی مستقلی برای مفاهیم و احکامی است که فقط از عقل ناشی شوند و عقل به وسیله ی آن ها با اشیا (ابژه) ارتباط یابد، یا این که...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

دیالکتیک استعلایی در اندیشه ی کانت

کانت بخش دوم منطق استعلایی را «دیالکتیک استعلایی» نامیده است. در این جا، نخست به توضیح «دیالکتیک» می پردازیم؛ سپس، اصطلاح «استعلایی» را توضیح...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

قوه ی عقل و کاربردهای آن در فلسفه ی کانت (1)

به اعتقاد کانت، تمام شناخت ما از حس آغاز می شود و از حس به فاهمه می رسد و در نهایت، به «عقل» ختم می شود. ماورای عقل، قوه ی بالاتری در ما یافت...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

امور متعلق مابعدالطبیعه و ممکن نبودنِ شناخت مابعدالطبیعی

از نظر کانت، متعلق مابعدلاطبیعه صور معقول (ایده ها) و ذوات معقول (نومن) است، ولی این ها نمی توانند متعلقِ «شناخت» ما قرار گیرند، زیرا با این...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

اثبات مابعدالطبیعه از دیدگاه حکمای اسلامی

از دیدگاه کانت، قضایای مابعدالطبیعه قضایایی جدلی الطرفین است و هیچ توافق و اجتماعی بین فلاسفه در مورد آن ها وجود ندارد؛ لذا علمی به نام مابعدالطبیعه...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

فیزیک محض و قوانین کلی و جزئی از نظر کانت

به نظر کانت، فیزیک محض شامل قوانین عام است که فاهمه به نحو عام بر طبیعت به نحو عام بار می کند؛ مانند قانون «جوهر باقی است» و «هر حادثی علتی دارد»...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

ممکن نبودنِ قضایایِ تألیفیِ پیشین در مابعدالطبیعه

در این جا به این موضوع می پردازیم که چرا از نظر کانت مابعدالطبیعه نمی تواند قضایایِ تألیفیِ پیشین معتبر داشته باشد؛ یعنی چرا شرایط «علم» بودن...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

امکان قضایایِ تألیفیِ پیشین در فیزیک (طبیعیات)

یکی از پرسش های مهم کانت این بود که «قضایایِ تألیفیِ پیشین در فیزیک چگونه ممکن است.» کانت معتقد است که دو نوع فیزیک وجود دارد: فیزیک تجربی و...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394

شناخت محصول ذهن و خارج (فاهمه و شهود) است

از نظر کانت، معرفت محصول مشترک ذهن و عالَم خارج است. در معرفت، هر آن چه کلی و ضروری و ثابت است صورت معرفت است و ناشی از ذهن و فاهمه و هر آن چه...

پنجشنبه، 8 مرداد 1394