وحدت وجود

وحدت شخصی وجود، به عنوان رأی اخیر ملاصدرا در ساحت وجودشناختی، بر بسیاری از مباحث فلسفه‌ی متعارف تأثیر بنیادین داشته است. وحدت شخصیه‌ی وجود عبارت...

سه‌شنبه، 24 بهمن 1396

معرفت نفس

تا پیش از زمانه‌ی ملاصدرا، مباحث نفس در بخش‌های مختلف فلسفه‌ی اسلامی مطرح می‌شد؛ اما ملاصدرای شیرازی، مباحث مربوط به نفس را از مرحله‌ی تکوین...

دوشنبه، 23 بهمن 1396

رابطه‌ی واجب و ممکن

یکی از فروعات مهم قانون علّیت، قاعده‌ی سنخیت است که مبتنی بر آن علل معیّن همواره دارای معلول‌هایی معیّنی خواهند بود و نمی‌توان هرمعلولی را مستند...

دوشنبه، 23 بهمن 1396

تطابق عین و ذهن در بحث وجود ذهنی

درباره‌ی فلسفه‌ی پیدایش و شکل‌گیری بحث وجود ذهنی، دو نظریه وجود دارد. برخی بر این در مقابل، گروهی معتقدند وجود ذهنی، بحثی وجودشناختی و در مقام...

دوشنبه، 23 بهمن 1396

تاریخ فلسفه‌ی مدرن به روایت ریچارد رورتی

یکی از دغدغه‌های اصلی فیلسوفان پست مدرن بررسی خود تاریخ فلسفه است. البته شاید ریشه‌های اصلی چنین تفکری را در اندیشه‌های هگل جست. به هر روی با...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

زندگی و آثار ریچارد رورتی

این مقاله ترجمه‌ای است از بخشی از مدخل ریچارد رورتی، نوشته‌ی ادوارد گریپ که در سال 2007 در دانشنامه اینترنتی فلسفه منتشر شده است.

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

کاستی‌های روشی در دفاع از ملاصدرا

در شماره‌ی شماره 63، (آذر 1391) مجله‌ی کتاب ماه فلسفه‌ مقاله‌ای به قلم استاد اکبر ثبوت با عنوان «دفاع از فیلسوف: فیلسوف مخالف تقید و مقلدان مخالف...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

نگاهی به چیستی علم و فلسفه آن

علم چیست؟ شاید پاسخ به این پرسش آسان به نظر برسد. همه می‌دانند که موضوعاتی چون فیزیک، شیمی، و زیست‎‌شناسی علم را تشکیل می‌دهند و حال آن که موضوعاتی...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

روش‌شناسی در فلسفه‌ی علم

از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در هر رشته‌ای مسئله‌ی متدولوژی یا روش‌شناسی آن است. این که علم مورد نظر از چه راهی و با در نظر چه مقدماتی به نتایج...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

شهید صدر و استقراء

استقرا حرکت از جزئیات به سمت فرضیه‌های کلی است. استقرا هیچ‌گاه به صورت جدی، آن چنان که دغدغه‌ی فیلسوفان غربی بوده، مسأله‌ی فیلسوفان مسلمان نبوده...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

مناظره‌ی هزار ساله

ابوحاتم احمد ابن حمدان رازی ورسنانی، متولد فشاپویه‌ی ری و متوفی 322 ق است. او با فعالیت‌هایی که در طول حیاتش انجام داد، توانست نقش مهمی را در...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

ارزشگذاری اخلاقی مضمون آثار هنری نزد فارابی

فارابی همچون دیگر فیلسوفان اخلاق گرا هنر را با ملاک سعادت ارزیابی می‌کند. اما ایشان بر سر مصادیق هنر سعادت آفرین اختلاف دارند. اخلاق گرایانی...

دوشنبه، 11 دی 1396

وحدت وجود و فردیّت

ریشه‌های اندیشه‌ی وحدت وجود را که به انکار خویشتن، فدا کردن خویشتن و خداگونگی خویشتن می‌انجامد، شاید بتوان تا تفکر هندی دنبال کرد. در واقع، اندیشه...

يکشنبه، 21 آبان 1396

دوگانگی عقل و عاقل

ماهیّت عاقل (همان که عاقل با «من» بدان اشاره می‌کند)، ذاتاً هیچ کمالی ندارد. یعنی ماهیّت عاقل، ظلمانی الذّات است و همه‌ی کمالات- از جمله عقل-...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

دگرسانیِ مغایرت عقل و عاقل و معقول

با توجّه به تباین ذاتی عقل و معقول از سویی، و تباین ذاتیِ عقل و عاقل از سوی دیگر، باید گفت: نمی‌توان «عقل» را واسطه قرار داد و برای این سه، اتِحادی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

دو گانگی عقل و معقول

معقول چیزی است که به نور عقل کشف می‌گردد (مکشوف). بنابراین کاشف یا «ما بهِ الکشف» (آنچه به واسطه آن کشف صورت می‌پذیرد)، نور عقل است و آنکه کشفی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

بررسی دو دیدگاه درباره‌ی مستقلّات عقلیّه

طبق یک نظر رایج، آنچه که ما آن را «مستقلّات عقلیّه» نامیدیم، از «مشهورات» محسوب می‌شود. مرحوم علّامه مظفّر در کتاب «المنطق»، در بحث از مبادیِ...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

نور علم

مقصود از فقر ذاتی عالم را دریافتیم. وقتی من، خود را به عنوان عالم درنظر می‌گیرم، می‌یابم که در عالم شدنِ خود، نقشی ندارم. علم از خودم نیست،...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

جستاری درباره‌ی مستقلّات عقلیّه

انسان به نور عقل، خوبی‌ها و بدی‌هایی را می‌فهمد. به بیان دیگر، کشف خوبیِ خوب‌ها و بدی بدی‌ها در اثر منوَّر شدن دل به نور عقل حاصل می‌شود. آنچه...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

بررسى دو تعریف مشهور از عقل

یکی از تعاریف مشهور فلاسفه از عقل، آن است که عقل مُدرِک کلّیّات است. گویند: ادراک کلّیّات، مربوط به قوّه‌ی عاقله‌ی انسان است؛ در مقابلِ قوای...

دوشنبه، 24 مهر 1396