اشرافیت فرهنگی چیست؟

در قرن نوزدهم زمانی که اندیشمند بریتانیایی، ادوارد برنت تایلر کتاب معروف خود را با عنوان فرهنگ ابتدایی (آشوری، 1380: 75؛ تایلر، 1871) منتشر می‌کرد،...

يکشنبه، 26 آذر 1396

تعلق فرهنگی چیست؟

هر بار از مؤلفه‌های فرهنگی سخن می‌گوییم، از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین آنها، همچون نظام‌های نام‌گذاری، دایره‌های همسرگزینی، سلایق هنری، شیوه‌های...

يکشنبه، 26 آذر 1396

پیامدهای فرهنگیِ واکنش‌های اجتماعی

واکنش را می‌توان، کنشی تعریف کرد که نه لزوماً ناشی از چهارچوبی عقلانی و فکر شده، بلکه حاصل، پاسخی عاطفی، احساسی و اغلب «خودکار» و دست کم «خودانگیخته»...

يکشنبه، 26 آذر 1396

چرا باید فرهنگ دیگران را شناخت؟

بسیار اتفاق افتاده است که افرادی، حتی با سرمایه فرهنگی بالا و تحصیل کرده، صریحاً یا تلویحاً از خود یا از فرهنگ‌شناسان بپرسند: چه لزومی دارد که...

شنبه، 25 آذر 1396

انحطاط فرهنگی چیست؟

مفهوم و واژه «انحطاط فرهنگی»، همچون بسیار دیگری از واژگان مفهومی در زبان فارسی جدید به کار می‌روند، بدون آنکه نه چندان نیازی به تبارشناسی و شناخت...

شنبه، 25 آذر 1396

بی‌فرهنگی چیست؟

واژه «بی‌فرهنگ» یا اصطلاح «فرهنگ کاری را نداشتن» در زبان فارسی امروز، به ویژه در شهرها و در میان اقشار تحصیل کرده، به شکل گسترده‌ای به کار می‌رود....

شنبه، 25 آذر 1396

فرهنگ مبتذل چیست؟

گروهی از واژگان برای تحقیر پدیده‌های فرهنگی گوناگونی به کار می‌روند: از جمله این واژگان می‌توان به واژگانی چون «مبتذل»، «عامیانه»، «عامه‌پسند»،...

شنبه، 25 آذر 1396

کارکرد فرهنگی دروغ

در بررسی پدیده‌هایی که گاه به صورتی مترادف «ارزش»، «عرف» یا «اخلاق» نامیده می‌شوند، دغدغه اندیشمندان اجتماعی همواره آن بوده است که بُعدی کارکردی...

شنبه، 25 آذر 1396

آیا صدا پدیده‌ای فرهنگی است؟

برخی از پدیده‌هایی که در پیرامون ما وجود دارند، به حدی طبیعی و «بدیهی» به نظر می‌رسند که کمتر به اهمیت اساسی آنها نه تنها در حیات زیستی بلکه...

پنجشنبه، 23 آذر 1396

دانش مردمی و دانش تخصصی

در این پرسش چند گزاره به میان می‌آیند که ابتدا باید آنها را روشن کرد: مفاهیم «دانش»، «مردم» و «تخصص»، هر سه مفاهیمی هستند که معنای امروزی خود...

پنجشنبه، 23 آذر 1396

تفکیک فضایی و فرهنگ

فضا، مفهومی بیولوژیک - فرهنگی است؛ بیولوژیک، از آن رو که هر نوع شکل‌گیری ذهنی و شخصیتی در انسان به مثابه فرد و به مثابه گروه اجتماعی، تنها با...

پنجشنبه، 23 آذر 1396

فرهنگ برخاسته از روابط جنسی

فرهنگ بین جنسیتی را می‌توان به مجموعه روابط، کنش‌ها، ذهنیت‌هایی اطلاق کرد که در یک جامعه مشخص میان دو جنسیت مؤنث و مذکر وجود دارند و بنا بر فرایندهای...

پنجشنبه، 23 آذر 1396

بازنمایی فرهنگی چیست؟

جهان بیرونی به صورت مستقیم در ذهن و اندیشه ما وارد و ثبت نمی‌شود. در یک معنا جهان بیرونی اصولاً برای ما درک‌ناپذیر است: چگونه می‌توان میلیاردها...

چهارشنبه، 22 آذر 1396

هویت فرهنگی چیست؟

هیچ فرد و به ویژه هیچ گروه اجتماعی نمی‌تواند وجود داشته باشد مگر آنکه خود یا دیگران برای وی یک یا چند «هویت فرهنگی» تعریف کرده باشند و او بتواند...

چهارشنبه، 22 آذر 1396

رابطه اخلاق و فرهنگ

اخلاق در هر جامعه‌ای به مجموعه‌ای از فرایندها، باورها، ارزش‌ها و کنش‌های اجتماعی اطلاق می‌شود که بتوانند از خلال فرایند آموزش غیر رسمی (تربیت)...

چهارشنبه، 22 آذر 1396

فروپاشی فرهنگی

در قرن نوزدهم یکی از مباحث بغرنج و پرسش‌های اساسی متفکران، اندیشیدن به دلایل فروپاشی تمدن‌های بزرگ بود و از لحاظ تاریخی مصداق این فروپاشی را...

چهارشنبه، 22 آذر 1396

تقابل فرهنگ روستایی و شهری

از مقدمات انقلاب صنعتی در اروپا، ورشکستگی روستاییان فقیر و متوسطی بود که به دلیل شدت فقر و برای آنکه صرفاً زنده بمانند، چاره‌ای نداشتند که یا...

چهارشنبه، 22 آذر 1396

ابزارهای الزام و فرهنگ

قدرت و ثروت، به مثابه دستاوردهای اجتماعی تمایزدهنده، همواره در جوامع انسانی دارای جذابیت زیادی بوده‌اند، به صورتی که نه تنها اکثریت انسان‌ها...

سه‌شنبه، 21 آذر 1396

رابطه اقتصاد و فرهنگ

یکی از پرسش‌هایی که به درستی و به ویژه در جهان امروز مطرح است، رابطه میان موقعیت اقتصادی کنشگران، گروه‌ها و نظام‌های اجتماعی و موقعیت فرهنگی...

سه‌شنبه، 21 آذر 1396

رابطه نظام ارزشی و فرهنگ

نظام ارزشی در هر جامعه‌ای به مجموعه‌ای از فرایندهای رفتاری و ذهنی، الگوها و روش‌ها، شیوه‌های گفتاری و فنون بدنی اطلاق می‌شود که در چهار چوب‌ها...

سه‌شنبه، 21 آذر 1396