زندگی نامه‌ی خودنوشتِ استاد عباس زریاب خویی (1)

من در 15 ذیقعده‌ی 1337 هجری قمری به دنیا آمده ام. این تاریخ را دایی مرحوم من که تنها فرد باسودا در میان اقوام نزدیک ما بود در پشت قرآن خانوادگی...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

پیشینه‌ی تاریخی شهرستان بابل

شهر بابل ابتدا مامطیر یا مَمَطیر یا مامَطیران نام داشت. پس از حمله‌ی مغول و به احتمال در قرن هشتم به بارفروش دِه معروف شد. از اواخر عصر صفوی...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

بُکَیربن ماهان

ابوهاشم بُکَیربن ماهان، از داعیان و مبلّغان بزرگ خاندان عبّاسی بود. او تمام نیرو و ثروت خود را در راه دعوت به خلافت بنی‌هاشم و بنی عبّاس و قیام...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

ابوجعفر بانویه

احمدبن محمدبن لیث بن فَرقَدبن سُلَیم بن ماهان، ابوجعفر بانویه، متولد 16 شعبان 293، دانشمند و حکیم و فرمانروای سیستان (311-352) و یکی از مصادیق...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

بایچو، از امرای مغول

بایچو از امرای بزرگ مغول بود که مدتی از سوی خانان بزرگ، حاکم قفقاز و آذربایجان و روم (آسیای صغیر) بود و بخش مهمی از آسیای صغیر را برای مغول فتح...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

درباره‌ی بابک خرّم دین

درباره‌ی اصل و نسب او روایت قابل اعتمادی در دست نیست. یک روایت در الفهرست و روایت دیگری در تاریخ طبری، که هر دو ساخته‌ی دشمنان بابک و خرّمدینان...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

باکالیجار کوهی

باکالیجار کوهی (نیز: باکلنجار به ضبط بعضی از متون فارسی مانند تاریخ طبرستان و رویان و نُسَخ تاریخ بیهقی)، از امرای بزرگ گرگان و طبرستان در دولت...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

جریان اعدام و قطعه قطعه کردن افسر نابغه  عراقی

درباره‌ی برخی محاکمات و اعدام‌های چند سال نخست روی کار آمدن حزب بعث هم مطالبی خواندیم. همچنین درباره ی تقسیم قدرت بین البکر و صدام نیز خاطراتی...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

باباخان چاپوشلو، از یاران نادرشاه

باباخانِ چاپوشلو (یا: چاپوشی / چاوشلو) ، از یاران و سرداران نادرشاه افشار. در جهانگشای نادری استرآبادی (ص 188 ـ 189)، نام او باباخان چاپوشلو...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

چرخش زبانی در تاریخ

انتخاب این عنوان مبهم برگرفته شده از مقاله‌ی معروف فوکویاما آگاهانه و عمدی است. این مقاله‌ی فرانسیس فوکویاما با عنوان «پایان تاریخ؟» (1989) و...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

درستی سیاسی

در سال‌های اخیر این ادعا مطرح شده است که تاریخ را عمدتاً مردان ناهمجنس‌گرای سفید‌پوست نوشته‌اند، و در نتیجه، جایگاه مشروع و شایسته‌ی تاریخ سیاهان،...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

پیوند روایت و تاریخ

پیوند تنگاتنگ تاریخ و روایت از این واقعیت آشکار می‌شود که در بسیاری زبان‌ها واژه‌های همسان یا تقریباً همسان برای آن دو به کار می‌رود؛ مثلاً "histoire"...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

زبان و تاریخ

زبان از جنبه‌های متعددی با فلسفه‌ی تاریخ ارتباط دارد. این بحث را با بررسی دو جنبه آغاز می‌کنیم. جنبه‌ی نخست به تاریخ‌نگاری یا آنچه تاریخ 2 نامیده‌ایم...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

هرمنوتیک، حقیقت و معنا

تیشان، یا یکی از پیروان مکتب او، تابلویی کشیده که نماد حقیقت و کذب است. حقیقت دوشیزه‌ای عریان و بی‌پیرایه است و کذب پوشیده از همه‌ی تجملات رایج...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

جایگاه کنش در تاریخ

به گفته‌ی ارسطو، تاریخ درباره‌ی "آنچه مثلاً آلسیبیادیز انجام داد یا آنچه برای او اتفاق" افتاد، است. گاهی آنچه در تاریخ برای شخص اتفاق می‌افتد...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

ذهن و مورخ

وظیفه‌ی تاریخ (مانند علم و هنر) آوردن چیزهای معین به ذهن است. این ادعا چه معنایی می‌تواند داشته باشد. آنتونی کنی، فیلسوف معاصر، این گونه راهنمایی...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

تخیل و درک و تاریخ‌نگاری

باور کلی این است که آثار هنری بزرگ همان شاهکارهای تخیلی هستند. تیسوس در رؤیای شبانه در چله‌ی تابستان این دیدگاه رایج را چنین بیان می‌کند:

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

تاریخ‌باوری

این جمله‌ی فیشر (نوشته شده در 1918) کاملاً مؤید اقدام پوپر در محکوم کردن آنچه او "تاریخ‌باوری"، یعنی جست‌و‌جوی "«آهنگ ها» یا «الگوها»، «قوانین»...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

نسبیت علم و تاریخ

کاربست علم در مورد گذشته وظیفه‌ی تاریخ، مانند هنرها و علوم دیگر، آوردن چیزهای معین به ذهن و خاطر انسان است. ولی تفاوت عمده‌ای میان هنر و علم...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

تبیین در تاریخ‌نگاری (2)

عبارت "شناخت کنونی" پرسش‌ها و مسائل شناخت‌شناسانه پیش می‌آورد. معیارهای شناخت چیست؟ آیا دسته‌ای معیار شناخته شده‌ی عام وجود دارد یا معیارهای...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394