منابع جنبی تاریخ‌نگاری ایران

در کنار آثار بالاخص تاریخی، در تاریخ‌نگاری ایرانی منابعی داریم که اطلاعات تاریخی را می‌توان از آنها به دست آورد. سفرنامه‌ها، کتاب‌های خاطرات...

شنبه، 7 آذر 1394

تاریخ‌نگاری اسماعیلیان

به طور کلی تاریخ‌نگاری اسماعیلیان ارتباط نزدیکی با ویژگی‌های نهضت و نیز وضع سیاسی آنان داشته است. اسماعیلیان را اغلب دشمنان بی شمارشان اذیت و...

جمعه، 6 آذر 1394

تاریخ‌نگاری شیعیان

تألیف نخستین کتاب‌های تاریخی و فقیهی را به اصحاب نزدیک امامان شیعه و به طور خاص به سده‌ی اول و روزگار نزدیک به امام علی (علیه السلام) نسبت می‌دهند...

جمعه، 6 آذر 1394

تاریخ‌نگاری در دوره معاصر

از یک دو سده‌ی پیش تاکنون تحولات جهانی و تغییرات سریع سیاسی و اقتصادی، از جمله بروز حوادثی عظیم چون جنگ جهانی اول و دوم، و حرکت شتابان علم‌گرایی...

جمعه، 6 آذر 1394

اقسام و سیر تاریخ‌نگاری در اسلام (3)

تعصبات و افتخارات محلی و همچنین انگیزه‌های علمی و دینی در پیدایی تواریخ شهرها به طور عام و تواریخ محلی که متضمن شرح حال شخصیت‌های بزرگ شهری خاص...

جمعه، 6 آذر 1394

اقسام و سیر تاریخ‌نگاری در اسلام (2)

علم انساب یا تبارشناسی به منزله‌ی شکلی از بیان تاریخی، به صورت روایات شفاهی در میان عرب جاهلی رواج داشته است. در این روایات تنها نام‌هایی در...

جمعه، 6 آذر 1394

اقسام و سیر تاریخ نگاری در اسلام (1)

اولین نمونه‌های تارخ نگاری در اسلام، آثاری است که بر محور شرح سیره و زندگانی پیامبر اسلام تألیف گردیده و در تدوین آن اصول علم حدیث رعایت شده...

جمعه، 6 آذر 1394

تاریخ در طبقه‌بندی علوم در دوره‌ی اسلامی

از جایگاه تاریخ در طبقه‌بندی علوم در کتاب‌های نخستین متفکران مسلمان نظیر کِندی و ابوزید بلخی، آگاهی در دست نیست. برخی از اندیشمندان نیز، مانند...

جمعه، 6 آذر 1394

توصیف، تبیین و تفسیر در تحقیقات تاریخی

همان گونه که قبلا گفته شد، دانش تاریخ به مانند بعضی از علوم اجتماعی دیگر جدیدالتأسیس نیست و همه‌ی اصول و مبانی آن در دوره‌ی معاصر شکل نگرفته...

جمعه، 24 مهر 1394

پژوهش تاریخی، بحران روش

مبحث امروز ما بحران در روش شناسی تاریخ است. برای روشن شدن مقوله روش شناسی ابتدا باید به تعریف مفاهیم پرداخت. خلط مفهومی نابجایی میان روش شناسی...

جمعه، 24 مهر 1394

برآوردن تاریخ مدخلی بر شناخت آرای هایدِن وایت

گذشته‌های تاریخی چگونه ایجاد می‌شود؟ آفرینش گذشته‌های تاریخی بدیهی به نظر می‌آیند؛ اما، ما مطمئنیم که مورخان کار خود را بازسازی می‌نامند نه آفرینش....

جمعه، 24 مهر 1394

معرفت تاریخی، دیالکتیک عین و ذهن

آیا تاریخ ساخته‌ی دست مورّخان نیست؟ آیا به نتایج تحقیقات مورخان می‌توان اعتماد کرد؟ علل گوناگونی تحلیل‌های مورّخان چیست؟ آیا می‌توان امیدوار...

جمعه، 24 مهر 1394

عینیت، گزاره‌های مقبول اهل تاریخ

موضوع نشست امروز ما شاید یکی از سهل‌ترین و در عین حال صعب‌ترین موضوع پژوهش‌های تاریخی است. موضوعی بسیار با اهمیت که از روزی که ارسطو تاریخ را...

جمعه، 24 مهر 1394

درآمدی بر تخصص در تاریخ و تاریخ نگاری

روند تخصصی شدن علوم مسیری است که از عصر روشنگری، انقلاب صنعتی و چرخش دیدگاه‌ها نسبت به جهان اطراف خودنمایی کرد، تحت تأثیر تفکر تجربه گرایی (empiricism)...

جمعه، 24 مهر 1394

پارادایم‌های روش شناختی مؤثر بر پژوهش‌های تاریخی

علم تاریخ به مانند بعضی علوم اجتماعی دیگر، جدیدالتأسیس نیست و همه‌ی اصول و مبانی آن در دوره‌ی معاصر شکل نگرفته و وارد فضای علمی‌ ما نشده است....

جمعه، 24 مهر 1394

پارادایم‌های مؤثر بر تاریخ‌نگاری معاصر‌ ایران

برای اینکه بحث دارای چارچوبی مورد اجماع و توافق همه‌ی دوستان باشد و برای ورود به بحث و مقدمه‌ی آن، در بحث امروز، ابتدا با مشارکت حاضران، تعاریفی...

جمعه، 24 مهر 1394

تاریخ فلسفه‌ی تاریخ

چگونگی بینش و نگرش نسبت به « علم تاریخ » در دوران حیات فکری بشر، از دوران باستان تا قرن بیستم، مطالبی ‌است که‌‌این مقاله سعی در تبیین مختصر آن...

پنجشنبه، 23 مهر 1394

تاریخ و تاریخ ورزی

من از تعریف‌های سنتی تاریخ که در همه جا هست و از اشتقاق کلمه تاریخ و مسائلی از ‌این دست می‌گوید، می‌گذرم و به ساده‌ترین تعبیر در مورد علم تاریخ...

پنجشنبه، 23 مهر 1394

در آستانه‌ی وقوع تاریخ

بیش از بیست سال است که دانشگاه کانزاس (The University of Kansas) مجموعه سخنرانی‌هایی در حوزه‌ی علوم انسانی برگزار می‌کند. نخست همه‌ی سخنرانان...

پنجشنبه، 23 مهر 1394

درآمدی بر نقد تاریخی

مفهوم « نقد » یعنی بررسی و ارزیابی قدر و قیمت و یا ارزش چیزی و یا بررسی نقاط قوت و ضعف اثری، به منظور تعیین ماهیت و یا محدودیت‌های آن، یا تعیین...

پنجشنبه، 23 مهر 1394