فراتر از تاریخ

شاید اینجا جای آن نباشد که تأثیر مستمر مارکس را، چه بر جریان تاریخ طی صد و پنجاه سال و چه بر پژوهش تاریخ، توصیف کنیم. بنابراین، تنها به چند شرح...

يکشنبه، 20 اسفند 1391

مارکس و فلسفه تاریخ

در این کتاب میان فاعلی تاریخ ـ تاریخ (1) ـ و تاریخ نگاری ـ تاریخ (2) ـ تفاوت نهادم. در این بخش، بر بعد سوم نظر می‌اندازیم: فلسفه تاریخ؛ یعنی...

يکشنبه، 20 اسفند 1391

پاسخ مارکس به پرسشهای تاریخ

(1) مفاد تاریخ چیست؟ تاریخ تمام جوامعی که تاکنون زیسته اند، تاریخ نزاع طبقاتی بوده است (Marx, 1973a, p. 67). سرنخ ما، مطالب او درباره شرایط مادی...

يکشنبه، 20 اسفند 1391

ایدئالیسم و تاریخ

شاید بتوان ایدئالیسم را همچون این نظریه فلسفی تعریف کرد که تنها چیزی که وجود دارد اذهان یا حالات ذهنی و یا هر دو هستند. تنها برای آنکه بتوانیم...

يکشنبه، 20 اسفند 1391

تاریخ پوزیتیویستی

اما در قرن نوزدهم، چند مورخ توانمند تلاشهای شجاعانه ای را صورت دادند تا تاریخ را بر مبنای اصول پوزیتیویستی بنویسند، یعنی آنکه قوانین زیربنایی...

يکشنبه، 20 اسفند 1391

الگوها در تاریخ

به نظر می رسد قدمهای اولیه و ضروری برای هرگونه سردرآوردنی از تاریخ یافتن نظمها و الگوها در آن است. تقریباً هر شاخه ای از علم، این گونه آغاز می...

شنبه، 19 اسفند 1391

فلسفه سنتی تاریخ، سیری قهقرایی

براساس حرکتی واپس گرایانه، فیلسوفان عمدتاً آلمانی تلاش کردند نیروهای مخفی ای را که بر تاریخ حاکم اند شناسایی کنند. بزرگ ترین این فیلسوفان کانت...

شنبه، 19 اسفند 1391

آیا به فلسفه تاریخ نیاز داریم؟

اگر مورخان بی علاقه اند و فیلسوفان فاقد صلاحیت، پس چه کسی باید به فلسفه تاریخ اهتمام ورزد؟ البته می توان نتیجه گرفت که بهتر است این تلاش یکسره...

شنبه، 19 اسفند 1391

فلسفه تاریخ چیست؟

در همه موضوعات راه پیشرفت (همان طور که هر معلمی می داند) این است که پرسشهایی طرح کنیم. فلسفه از احساس حیرت پدید می آید. اکثر پرسشهایی را که مثلاً...

شنبه، 19 اسفند 1391

امر منحصر به فرد در تاریخ

این مطلب یادآور آن است که بسیاری از مورخان، وظیفه خودشان را پرداختن به امر منحصر به فرد می دانند. درست است که مورخ، اگر از الفاظ و مفاهیم عام،...

شنبه، 19 اسفند 1391

قانون فراگیر

این نظریه را فیلسوف علم، سی. جی. همپل (1)، پیشنهاد کرد (Hempel, 1942, in Gardiner, 1959, pp. 344-56). فرض اساسی همپل این است که تاریخ یکی از...

شنبه، 19 اسفند 1391

تاریخ و نیروهای اسرارآمیز

هنگامی که ابزارهای طبیعی و انسانی زیادی را که در جستجوی غایاتمان به کار می گیریم، مورد ملاحظه قرار می دهیم، تعجب می کنیم که گه گاه خطاهایی رخ...

جمعه، 18 اسفند 1391

دینامیسم تاریخ

موقعی که به دوستی گفتم که درباره نیروهای محرک تاریخ می نویسم، پاسخ داد «تصادف را فراموش نکن!». سخن او اندیشه های پیشینیانی را منعکس می ساخت که...

جمعه، 18 اسفند 1391

علت «مهم» در تاریخ چیست؟

این گفته استون این سؤال را مطرح می سازد که مراد مورخان از اینکه یک علت مهم تر از علتی دیگر است، چیست. «مهم» در علیّت چه معنایی می تواند داشته...

جمعه، 18 اسفند 1391

علل در تاریخ

این ترکیب علل است که این همه معما برانگیز است. اجازه دهید نخست به ایده «چیزی را پدید آوردن» بنگریم. علل ممکن است لازم باشند یا کافی، یا هر دو....

جمعه، 18 اسفند 1391

علیّت در تاریخ

جهان از حرکت باز نمی ایستد. کل جهان در حرکت مداوم است و تغییر دستور روز است. تاریخ داستان پاره ای از تغییرات مهم طی 5000 سال اخیر است. نخست،...

جمعه، 18 اسفند 1391

زمان به مثابه یک معما

زمان به راستی یک معماست. شاید منشأ این معما را در اینجا بیابیم: مکان و زمان، دو مفهوم اند. به عنوان مفهوم، آنها بخشی از مدلی را تشکیل می دهند...

جمعه، 18 اسفند 1391

زمان در تاریخ

زمان اساس تاریخ است؛ بنابراین، زمان آن است که نگاهی نزدیک تر به آن داشته باشیم. آیا مسئله ای قابل بررسی در این مبحث وجود دارد؟ همان طور که ماهیان...

جمعه، 18 اسفند 1391

«حوزه تاریخ» و امتداد آن

گاهشماری، به آنچه ممکن است « حوزه تاریخ» خوانده شود، نظم و سامان می دهد. حدود آن حوزه چیست؟ حدود حوزه تاریخ به تعریف ما از تاریخ وابستگی دارد....

جمعه، 18 اسفند 1391

رویدادها در تاریخ

بنابراین، رویدادها در اساسی ترین سطح، صرفاً نوعی تغییرات هستند. اما تغییرات همواره ادامه دارند. یک رویداد، باید چیزی باشد که انسانها به آن اعتنا...

جمعه، 18 اسفند 1391