الگوی دوری تاریخ

به عقیده‌ی ابن‌خلدون سقوط دولت به هرج و مرج می‌انجامد که در نتیجه، تمدن را از بین می‌برد. این جریان نتیجه‌ی انتقال از زندگی ساده بَداوَه (چادرنشینی...

يکشنبه، 16 خرداد 1395

انحطاط

دوره‌هایی در تاریخ که «دوران انحطاط» توصیف شده‌اند در این اعتقاد سهیم‌اند که «زندگی تکرار می‌شود». نگرش چرخه‌ای به امور جهان سنگ بنای دو مجموعه...

چهارشنبه، 9 دی 1394

تاریخ فلسفه‌ی تاریخ

چگونگی بینش و نگرش نسبت به « علم تاریخ » در دوران حیات فکری بشر، از دوران باستان تا قرن بیستم، مطالبی ‌است که‌‌این مقاله سعی در تبیین مختصر آن...

شنبه، 25 مهر 1394

دوره سازی در تاریخ

از مسائل با اهمیت اما مغفولِ تاریخ، دوره سازی تاریخی و شناخت تاریخی آن است. با وجود کاربرد بسیارِ انواع و اقسامِ دوره‌های تاریخی از سوی استادان...

شنبه، 25 مهر 1394

گذری بر جریان‌ها و مکاتب مهم تاریخ نگاری غرب

طی قرن‌های 16 تا 18، هم زمان با پیشرفت‌های عقلی و علمی‌ بشر، شرایط برای تبدیل تاریخ به علم فراهم آمد. مورخان خواهان تبدیل تاریخ به دانشی کاملاً...

شنبه، 25 مهر 1394

چرخش زبانی در تاریخ

انتخاب این عنوان مبهم برگرفته شده از مقاله‌ی معروف فوکویاما آگاهانه و عمدی است. این مقاله‌ی فرانسیس فوکویاما با عنوان «پایان تاریخ؟» (1989) و...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

درستی سیاسی

در سال‌های اخیر این ادعا مطرح شده است که تاریخ را عمدتاً مردان ناهمجنس‌گرای سفید‌پوست نوشته‌اند، و در نتیجه، جایگاه مشروع و شایسته‌ی تاریخ سیاهان،...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

پیوند روایت و تاریخ

پیوند تنگاتنگ تاریخ و روایت از این واقعیت آشکار می‌شود که در بسیاری زبان‌ها واژه‌های همسان یا تقریباً همسان برای آن دو به کار می‌رود؛ مثلاً "histoire"...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

زبان و تاریخ

زبان از جنبه‌های متعددی با فلسفه‌ی تاریخ ارتباط دارد. این بحث را با بررسی دو جنبه آغاز می‌کنیم. جنبه‌ی نخست به تاریخ‌نگاری یا آنچه تاریخ 2 نامیده‌ایم...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

هرمنوتیک، حقیقت و معنا

تیشان، یا یکی از پیروان مکتب او، تابلویی کشیده که نماد حقیقت و کذب است. حقیقت دوشیزه‌ای عریان و بی‌پیرایه است و کذب پوشیده از همه‌ی تجملات رایج...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

جایگاه کنش در تاریخ

به گفته‌ی ارسطو، تاریخ درباره‌ی "آنچه مثلاً آلسیبیادیز انجام داد یا آنچه برای او اتفاق" افتاد، است. گاهی آنچه در تاریخ برای شخص اتفاق می‌افتد...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

ذهن و مورخ

وظیفه‌ی تاریخ (مانند علم و هنر) آوردن چیزهای معین به ذهن است. این ادعا چه معنایی می‌تواند داشته باشد. آنتونی کنی، فیلسوف معاصر، این گونه راهنمایی...

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

تخیل و درک و تاریخ‌نگاری

باور کلی این است که آثار هنری بزرگ همان شاهکارهای تخیلی هستند. تیسوس در رؤیای شبانه در چله‌ی تابستان این دیدگاه رایج را چنین بیان می‌کند:

چهارشنبه، 4 شهريور 1394

تاریخ‌باوری

این جمله‌ی فیشر (نوشته شده در 1918) کاملاً مؤید اقدام پوپر در محکوم کردن آنچه او "تاریخ‌باوری"، یعنی جست‌و‌جوی "«آهنگ ها» یا «الگوها»، «قوانین»...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

نسبیت علم و تاریخ

کاربست علم در مورد گذشته وظیفه‌ی تاریخ، مانند هنرها و علوم دیگر، آوردن چیزهای معین به ذهن و خاطر انسان است. ولی تفاوت عمده‌ای میان هنر و علم...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

تبیین در تاریخ‌نگاری (2)

عبارت "شناخت کنونی" پرسش‌ها و مسائل شناخت‌شناسانه پیش می‌آورد. معیارهای شناخت چیست؟ آیا دسته‌ای معیار شناخته شده‌ی عام وجود دارد یا معیارهای...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

تبیین در تاریخ‌نگاری (1)

آیا، چنانکه بسیاری مؤسسات فرض می‌کنند، تاریخ یکی از شاخه‌های علوم‌اجتماعی است یا نه؟ پاسخ این پرسش تا حدودی به تعریف مربوط می‌شود. اگر منظور...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

نحوه‌ی تبیین در علوم‌اجتماعی

تصور و ایده‌ی علم اجتماعی در سده‌ی هجدهم چونان بخشی از جریان روشنگری شکل گرفت. در حالی که دانشمندان سده‌ی هفدهم (کپلر، گالیله، هاروی، بویله،...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

جایگاه «تبیین» در تاریخ‌نگاری

تعریف دایرة‌المعارفی تبیین چنین خواهد بود: "توضیح دادن، آشکار کردن، روشن یا قابل درک کردن". افراد اندکی با این تعریف موافق خواهند بود. ولی اقدام...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394

تبیین آماری در علوم

بسیاری افراد می‌خواهند بر ماهیت علمی علوم اجتماعی تأکید کنند. از آنجا که آمار به خادم تقریباً همه‌ی علوم تبدیل شده است، باید نخست به تبیین آماری...

سه‌شنبه، 3 شهريور 1394