زبان‌شناسی: علمی شرقی

در یک همایش علمی بین‌المللی در زبان‌شناسی، مستمع سخنرانی یکی از بنیانی‌گذاران واج‌شناسی زایشی بودم. واج‌‌شناسی زایشی در کنار نحو زایشی، صَرف...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

واژه‌ي خوش‌ساخت و واژه‌ي بد ساخت

زبان به طور کلّي داراي دو سطح براي نمايش صداهاست، يکي سطح واجي و ديگري سطح آوايي. سطح واجي در واقع همان تصوير ذهني است که سخنگويان هر زبان از...

چهارشنبه، 8 شهريور 1396

آپادانا: ايوان

هنگامي که ما واژه‌ي اپادانا را مي‌شنويم در ذهن خود آن کاخ با ستونهاي برافراشته و سر به آسمان کشيده تخت جمشيد را با سرستونهاي زيبايش که بر زمين...

شنبه، 28 مرداد 1396

پسوند «- ناک» در زبان فارسی

زبان فارسی در کنار کاراییهایی که در دو حوزه‌ی هند و پاکستان داشته و دارد، زبان گفتاری و نوشتاری فارسی‌زبانان فرارود، تاجیکستان و افغانستان نیز...

شنبه، 28 مرداد 1396

روابط حياتيِ ميان اجزاي فضاي ذهني

هر عضوي از يک فضاي ذهني ورودي، يک نظير در فضاهاي ذهني ورودي ديگر دارد. ميان اين اعضا، نگاشت‌هايي برقرار است. رابطه‌ي حياتي زنجيري است که دو عنصر...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

نظريه‌ي فضاهاي ذهني

نظريه‌ي «فضاهاي ذهني» را نخستين‌بار فوکونيه در سال 1985 ميلادي براي حل پاره‌اي از مشکلات زبان‌شناختي ارائه داد. اين نظريه در ادامه جذابيت خاصي...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

اقسامِ حرکت خيالي در زبان

هنوز زبان‌شناسان دسته‌بندي جامعي از حرکت‌هاي خيالي در زبان ارائه نداده‌اند. تالمي پنج دسته را از اين ميان بيان مي‌کند و يک نوع را به طور تفصيل...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

نقش شناختيِ فعل در بررسي زبان شناسانه

يکي از مباحث مهم در زبان‌شناسي شناختي، تحليل شناختي «فعل» بوده است. زبان‌شناسان شناختي تلاش کرده‌اند تا تحليل شناختي مناسبي از عنصرهاي زباني...

شنبه، 31 تير 1396

قالب‌گيريِ ساختاري در زبان‌شناسي شناختي

مراد از آن، مفهوم‌سازي ساختار جايگاه شناختي و هندسي اشياء و اجزاي آنهاست. زبان‌شناسان شناختي ميان سه نوع متفاوت اين فعاليت فرق گذاشته‌اند: فرديت‌بخشي،...

شنبه، 31 تير 1396

موجوداتِ ربطي (موجود/ ارتباط) در زبان‌شناسي شناختي

بسياري از معناشناسان ميان موجودات ربطي (نسبي) و غيرربطي فرق مي‌گذارند. موجود ربطي مستلزم وجود چيز ديگري است. به عنوان مثال، مفهوم وصفي «گرد»...

شنبه، 31 تير 1396

چشم‌اندازِ/ موقعيت‌‌مندي در زبان‌شناسي شناختي

چشم‌انداز يکي از مهم‌ترين و مشهورترين عمليات تعبيري است. در توصيفات مکاني، چشم‌انداز اهميت پيدا مي‌کند؛ البته در توصيف‌هاي غيرمکاني هم چشم‌انداز...

شنبه، 31 تير 1396

عمليات تعبير در زبان‌شناسي شناختي

يکي از فرضيه‌هاي اساسي زبان‌شناسي شناختي، به تعبير لنگ‌اکر، اين اصل است که معناشناسي همان مفهوم‌شناسي است. مراد از اين اصل اين است که در معناشناسي...

شنبه، 31 تير 1396

نما و پايه در زبان‌شناسي شناختي

قالب، منطقه‌اي منسجم از معرفت بشري يا منطقه‌اي منسجم از فضاي مفهومي است. اکنون اين پرسش مطرح مي‌شود که چگونه منطقه‌اي منسجم از معرفت بشري يا...

جمعه، 30 تير 1396

شبکه شعاعي در زبان‌شناسي شناختي

معمولاً در زبان‌شناسي شناختي به جاي معنا از «شبکه‌ي شعاعي معنا» سخن به ميان مي‌آيد. اين اصطلاح را براي اولين بار، ليکاف و بروگمان در زبان‌شناسي...

جمعه، 30 تير 1396

مسيرپيما و مرزنما در زبان‌شناسي شناختي

زبان‌شناسان شناختي در مواردي براي تحليل معناي حروف از طرح‌واره‌هاي خاصي کمک مي‌گيرند. در اين طرح‌واره‌ها، دو چيز در نظر گرفته مي‌شود: مسيرپيما...

جمعه، 30 تير 1396

قالب در زبان‌شناسي

يکي از کليدي‌ترين مفاهيم زبان‌شناسي شناختي مفهوم «قالب» [/ چارچوب] است. اين بحث را نخستين بار، فيلمور در زبان‌شناسي شناختي مطرح کرده است. او...

جمعه، 30 تير 1396

استعاره در زبان‌شناسي

زبان‌شناسان ديدگاه‌هاي مختلفي درباره‌ي استعاره دارند. از زمان ارسطو تحليل ماهيت استعاره اهميت خاصي داشته است. مشهورترين ديدگاهي که در اين مورد...

جمعه، 30 تير 1396

ارتباط معنا با ساختار زبان

زبان‌‌شناسي شناختي به طور کلي از ارتباط معنا با ساختار زبان بحث مي‌کند. تمام تلاش‌هاي متخصصان اين دانش به کشف ابعاد گوناگون اين ارتباط معطوف...

چهارشنبه، 28 تير 1396

ويژگي‌هاي معنا

معنا صرفاً بازتاب عيني جهان خارج نيست، بلکه شيوه‌اي از شکل‌دهي به جهان است. به عبارت ديگر، معنا تفسير و تعبير خاصي از جهان است. از اين جهت،...

چهارشنبه، 28 تير 1396

طرح‌واره‌هاي تصويري

يکي از مفاهيم اساسي زبان‌شناسي شناختي مفهوم، «طرح‌واره‌ي تصويري» است. نخستين بار، مارک جانسُن اين اصطلاح را در زبان شناسي به کار برد. به نظر...

چهارشنبه، 28 تير 1396