اهمیت یافته‌های‌، گویش‌شناسی در مطالعات تاریخی

در این مقاله ابتدا به تعریف، گویش‌شناسی به عنوان رشته‌ای مستقل با اهداف و روش‌های خاص خود خواهیم پرداخت، سپس به طور اجمالی زبان‌شناسی تاریخی،...

چهارشنبه، 9 اسفند 1396

نقش بازتحلیل در تغییرات صرفی زبان فارسی

زبان‌شناسان باز تحلیل را در مقام یکی از ساز و کارهای مهم تغییر زبانی طبقه‌بندی کرده‌اند. باز تحلیل می‌تواند موجب تغییرات صرفی و نحوی شود. در...

چهارشنبه، 9 اسفند 1396

امکانات تکریمی ارجاعی در فارسی نو

در هر زبانی برای ابراز ادب از امکانات تکریمی مختلفی استفاده می‌شود. امکانات تکریمی صورت‌هایی هستند که برای مشخص کردن جایگاه و شأن اجتماعی هم‌صحبتان،...

چهارشنبه، 9 اسفند 1396

مقایسه‌ی دستوری‌شدگی و دستوری‌زدایی در زبان فارسی

دستوری‌شدگی فرایندی است که طی آن اجزاء زبانی خصوصیات دستوری بیشتری را کسب می‌کنند. این اجزاء در مسیر دستوری‌شدگی مراحل خاصی را با ترتیب مشخصی...

سه‌شنبه، 8 اسفند 1396

دستوری‌شدگی و دستوری‌زدایی؛ فرایند‌های مستقل و موازی

زبان‌ها همواره در حال تغییر هستند. گرایش غالب در زبان‌ها این است که واحدهای زبانی به تدریج دستوری‌تر می‌شوند. طی فرایند دستوری‌شدگی، کلمات معنای...

سه‌شنبه، 8 اسفند 1396

عوامل مؤثر در تعیین صورت نشانه‌ی مطابقه‌ی فعلی فارسی نو

مطابقه رابطه‌ای دستوری است که ناظر بر هماهنگی خصوصیات معنایی و صوری یک عنصر با خصوصیات صوری عنصر دیگر است. در مطابقه مفاهیمی چون کنترل کننده،...

سه‌شنبه، 8 اسفند 1396

بررسی تأثیر زبان عربی بر نظام واجی زبان فارسی و گونه‌های آن

در این مقاله، ‌بر آنیم تا تأثیرات احتمالی عربی را بر نظام واجی فارسی نو و گونه‌های محلی آن بررسی نماییم. یکی از ملاک‌های مهم ما برای انواع

سه‌شنبه، 8 اسفند 1396

بررسی شیوه‌ی تکوین بعضی از ضمایر در فارسی نو

ضمایر از جمله کلمات نقشی هستند که جایگزین اسم می‌شوند. دستورنویسان به طور سنتی ضمایر را جزء طبقه‌ای بسته می‌دانند که اعضای آن کم یا زیاد نمی‌شود....

دوشنبه، 7 اسفند 1396

از واژه‌بست تا وند اشتقاقی

واژه‌بست‌ها اجزائی دستوری هستند که به لحاظ رفتار دستوری حد واسط کلمات آزاد و وند‌ها (ی تصریفی) به شمار می‌روند. به عبارتی، واژه‌بست‌ها از جهاتی...

دوشنبه، 7 اسفند 1396

بررسی سیر تحول «می-» در فارسی نو

در فارسی نوف جزء «می-» متحمل تغییرات نقشی و صوری فراوانی شده است. ابتدا این جزء با صورت «همی» یک کلمه‌ آزاد بوده و در این کاربرد نقش قید را داشته...

دوشنبه، 7 اسفند 1396

تغییرات نقشی «بـ» در فارسی نو از منظر دستوری‌شدگی

تکواژ مقید «بـ» در قرون متقدم هجری با انواع متنوعی از افعال به کار می‌رفته است. علاوه بر این، در این دوران جایگاه «بـ» در فعل ثابت نیست. همین...

دوشنبه، 7 اسفند 1396

افعال معین و نمایش نمود در زبان فارسی

در دستورهای فارسی بر خلاف مقوله‌های دستوری «زمان» و «وجه»، به مقوله‌ی مهم «نمود» توجه کمتری شده است. طبق تعریف، کلیه‌ی امکانات دستوری (با منشأ...

يکشنبه، 6 اسفند 1396

بررسی کلمات ربط تقابلی فارسی و چگونگی تکوین آن‌ها

در زبان‌ها از راه کارهای مختلفی برای پیوند دادن بند‌های هم‌پایه استفاده می‌شود. گاهی تنها معنا و کاربردشناسی ناظر بر ارتباط دو بند است، ولی در...

يکشنبه، 6 اسفند 1396

دستوری‌شدگی افعال حرکتی در زبان فارسی

به طور کلی در زبان‌های مختلف از امکانات تحلیلی، ترکیبی یا هر دو آن‌ها برای بیان مفاهیم دستوری استفاده می‌شود. امکانات تحلیلی شامل کلمات نقشی...

شنبه، 5 اسفند 1396

از واژه‌بست تا وندِ تصریفی

زبان‌شناسان برای تمایز کلمات، واژه‌بست‌ها و وند‌های تصریفی از هم، ملاک‌هایی را ارائه کرده‌اند. با این حال، آن‌ها خود به این موضوع اذعان دارند...

شنبه، 5 اسفند 1396

کاربرد دستوری‌شدگی در تحلیل برخی تغییرات عام در فارسی نو

زبان همواره در حال تغییر است. بررسی اصول، فرایند‌‌ها، علل و سیر تحول واحدهای زبانی، از دل‌مشغولی‌های زبان‌شناسان تاریخی است. یکی از مهم‌ترین...

شنبه، 5 اسفند 1396

چگونگی شناسایی موارد بروز دستوری‌شدگی

در طی فرایند دستوری‌شدگی عناصر واژگانی تبدیل به امکانات دستوری می‌شوند، یا اجزای دستوری جدیدی را کسب می‌کنند. زبان‌شناسان با مطالعه‌ی گستره‌ی...

شنبه، 5 اسفند 1396

از آن سوی آب‌ها

دانشمندان مسلمان در دوران اوّلیه پس از ظهور اسلام‌، مانند کاشفانی در جست و جوی گنج حقیقت بودند؛ امّا کاشفانی که نقشه‌هایی شبیه به هم داشتند....

شنبه، 5 اسفند 1396

خیام به روایتِ ادوارد هنری وینفیلد

آوازه‌ی رباعیّات خیام از مرزهای سرزمین ایران فراتر رفته. شهرت این رباعیات در غرب مدیون ترجمه‌ی غیرامین و اقتباسی ادوارد فیتز جرالد از آن‌هاست....

دوشنبه، 9 بهمن 1396

بررسی ترجمه‌ی کتاب «استاد شیشه‌ای»، برگردانِ عبدالله کوثری

سؤالی که معمولاً از استادان ترجمه می‌پرسند این است که بهترین یا بزرگ‌ترین مترجم ایران کیست؟ (که سؤال درستی هم نیست باید پرسید: چه کسانی بهترین...

يکشنبه، 8 بهمن 1396