چالش‌های پیش‌روی مترجم

گونه‌شناسی و طبقه‌بندی رده‌شناختی در گروه‌بندی دانش مربوط به هر رشته‌ای اهمیتی پایه‌‌ای دارد و توجه را به موارد خاص محدود می‌کند. انسان معمولاً...

پنجشنبه، 28 دی 1396

تکوین و تحول معانی وجهی «باید» براساس فرایند معین‌شدگی

«باید» در کتب دستور زبان فارسی، فعلی شبه‌معین معرفی شده است که بازنمایی مفاهیم «اجبار»، «الزام» و «ضرورت» انجام عملی را برعهده دارد (احمدی گیوی...

دوشنبه، 11 دی 1396

نمود دستوری و تصویرگونگی در زبان فارسی

استفاده از امکانات تحلیلی با کلمات نقشی آزاد، یکی از روش‌های بیان مفاهیم دستوری در زبان‌های دنیاست. افعال معین از اجزای مهم دستوری هستند که می‌توانند...

دوشنبه، 11 دی 1396

نمود تکمیلی در زبان فارسی

«نمود دستوری» یکی از مقوله‌های معنایی فعل است که بازنمایی ویژگی‌های مرتبط با «دیرش» زمانی آن را برعهده دارد. با آنکه در پیشینه‌ی مطالعات زبان‌شناختی،...

سه‌شنبه، 5 دی 1396

ساخت غیابی در زبان فارسی

براساس دیدگاه دوگروت (2000)، ساخت غیابی، ساختی است که از رهگذر آن، «غیابِ» فاعل در جمله رمزگذاری می‌شود، بی‌آنکه به لحاظ واژگانی مکان وی در خارج...

سه‌شنبه، 5 دی 1396

دستوری‌شدگی «زمان آینده» در فارسی

با آنکه مفهوم زمان آینده مفهوم جدیدی در حوزه‌ی شناخت بشر نیست، اما رمزگذاری مستقل آن در بسیاری از زبان‌های دنیا پدیده‌ای متأخر است. بررسی رده‌شناختی...

شنبه، 2 دی 1396

دستوری‌شدگی افعال ارتقایی در زبان فارسی

مفهوم ارتقا مفهومی برگرفته از نحو زایشی است. مهم‌ترین ویژگی افعالی که حامل این مفهومند عدم نیاز به موضوع بیرونی است. با آنکه اغلب مطالعات این...

شنبه، 2 دی 1396

فرایند شبه‌وند‌شدگی در زبان فارسی

دستوری‌شدگی، فرایند تکوین اجزاء نقشی از اجزاء واژگانی است. از آنجا که اجزاء نقشی، مفاهیمی بسیار کلی و انتزاعی دارند، تغییر در معنا، یکی از مهم‌ترین...

شنبه، 2 دی 1396

فرایند همکرد شدگی در زبان فارسی

دستوری شدگی و واژگانی‌شدگی از فرایندهای مهمی هستند که به طور عادی هم‌زمان می‌توانند در هر زبانی وجود داشته باشند. از رهگذر دستوری‌شدگی امکانات...

شنبه، 2 دی 1396

آیا زبان مادری وجود دارد؟

شاید این پرسش در نگاه نخست به نظر بیش از اندازه «بی‌معنا» بیاید؛ زیرا در برابر آن این گزاره به ظاهر بدیهی مطرح می‌شود که از آنجا که هر انسانی...

پنجشنبه، 23 آذر 1396

جمع به «- ات» در واژه‌هایِ عربیِ سه حرفی

جمع «- ات»، یا اصطلاحاً «جمعِ مؤنّثِ سالم»، یکی از اقسامِ سه‌گانه‌ی جمع در زبانِ عربی است. این نوع جمع به چند دسته‌ی خاص از واژه‌ها اختصاص دارد...

سه‌شنبه، 30 آبان 1396

قدیمی‌ترین فرهنگ فارسی چه بوده است؟

ابن ندیم در شرح حال ابوالقاسم عیسی بن علی بن عیسی بن داود جرّاح می‌نویسد کتابی در لغت فارسی دارد [کتاب فی اللغة الفارسیة] (ابن ندیم 1350: 143)....

سه‌شنبه، 30 آبان 1396

خرندز یا جزیدر؟

شادروان استاد مجتبی مینوی در چاپی که از ترجمه‌ی سیرت جلال الدین مینکبرنی کرده است در عنوان پشت جلد کتاب نام مصنّف عربی کتاب را شهاب الدین محمد...

سه‌شنبه، 30 آبان 1396

بررسی تطبیقی عناصر متناظر در زبان فارسی معیار و گویش گیلکی

در این بررسی عمدتاً مقایسه‌ی عناصر دستوری و ساختارها و بافتهای زبانی مورد نظر بوده است. در این عرصه، به شناسه‌های اسمی؛ وندهای وصفی؛ کنایات (ضمیر...

سه‌شنبه، 30 آبان 1396

نخستین کتاب‌های فارسی را برای چه کسانی ترجمه کرده‌اند؟

پرسشی که در عنوان گفتار خود مطرح می‌کنم و تقریباً شبیه به پرسش خانم جولی اسکات میثمی در سال 1999 است، شاید بی تناسب و نابجا به نظر آید، زیرا...

يکشنبه، 21 آبان 1396

فارسی‌نویسی در دوره‌ی صفوی

یکی از تحولات ادبی و مذهبی محسوس در دوره صفوی تألیف کتاب‌هایی به زبان فارسی یا ترجمه آنها از عربی بود که این امر متأثر از حرکت تبلیغی دینی بود...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

برنامه‌ریزی زبان

پس از جنگ جهانی دوم، طرح تأسیس دولت‌های نوگرا و گشودن عرصه‌های مناسب برای تجدّدگراییِ ملّت‌ها مطرح شد. سپس، این پرسش پیش آمد که چرا در کشورهای...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

گونه‌ی زبانی فیروزآبادی

گونه‌های زبان‌های ایرانی را که در حال حاضر در سرزمین ایران یا در کشورهایی چون تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، ترکیه، عراق و بعضی قسمت‌های چین...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

درباره‌ی گویش یغنابی

گویش یغنابی ظاهراً تنها گویش بازمانده از زبان سغدی است، سغدی یکی از مهم‌ترین زبان‌های ایرانی میانه‌ی شرقی است که در سده‌های نخستین شکل‌گیری زبان...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

زبان‌شناسی: علمی شرقی

در یک همایش علمی بین‌المللی در زبان‌شناسی، مستمع سخنرانی یکی از بنیانی‌گذاران واج‌شناسی زایشی بودم. واج‌‌شناسی زایشی در کنار نحو زایشی، صَرف...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396