جان جونز و مفهوم ارسطویی تراژدی

در 1962 محقق کلاسیک جان جونز کتابی به نام دربارة ارسطو و تراژدی یونانی منتشر کرد. این کتاب چهار بخش دارد. بخش اول (ص11-62) درباره‌ی مفهوم تراژدی...

سه‌شنبه، 30 آبان 1396

تحول زبان پارسی و محبوبیت تصوف

شعر به مدت بیش از هزار سال مهم‌ترین، توسعه‌یافته‌ترین، و محبوب‌ترین شکل هنر در ایران بوده است. طبق قوانین اسلامی، موسیقی، و رقص... همگی حرام...

يکشنبه، 21 آبان 1396

هنر برای هنر Art for Art’s Sake

این شُعار به طور عام در ادبیات و هنر اشاره به گرایشی دارد که به موجب آن هنر پدیده‌ای مستقل و فاقد هر گونه رسالت اجتماعی و اخلاقی تلقی می‌شود....

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

یوفیوزم Euphuism

Euphues در زبان یونانی به معنی مزیّن و پرنقش و نگار است و در اصطلاح ادبیّات انگلیسی بر سبکی در نثر اطلاق می‌شود که مشحون به انواع صناعات بدیعی...

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

هنجارگریزی/ انحراف از نرم Deviation

این اصطلاح برگرفته از حوزه زبانشناسی مدرن و نقد زبانشناسیک است و از رهگذر زبان انگلیسی به مباحث نقد ادبی و زبانشناسی راه یافته است. انحراف از...

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

هِرَم فریتاگ Freytag’s Pyramid

گوستاو فریتاگ، اندیشمند آلمانی قرن نوزدهم، در کتاب خود با عنوان فنّ نمایش (1863) ساختار نمایشنامه‌های پنج پرده‌ای را هِرَمی فرض می‌کند که از...

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

همسرایان Chorus

همسرا (هم + سرا) در لغت به معنی سراینده است. واژه‌ی یونانی chorus در اصل نام دسته‌ای نغمه ساز و آوازه خوان بوده است که در جشنواره‌های مذهبی یونان...

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

وحدتهای سه گانه Three Unities

از اصول کلاسیک و نوکلاسیک بوده است و منظور از آن وحدت موضوع (عمل)، وحدت زمان و وحدت مکان است. وحدت موضوع آن است که حوادث فرعی و بی ربط و نامتناسب...

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

نقیضه/ جواب Parody

نقیضه در لغت باژگونه جواب گفتن شعر کسی، مهاجات و هجو گوئی است و در اصطلاح نوعی تقلید سُخره آمیز ادبی می‌باشد. شاعر و نویسنده نقیضه ساز از سبک،...

پنجشنبه، 30 شهريور 1396

نقّاله‌ی خدایان/ امداد غیبی Deus ex Machina

نقّاله در لغت مؤنّث نقّال است و نقّال به معنی کسی است که چیزها را از محلی به محل دیگر نقل کند. معنی اصطلاح لاتینی آن «خدا از راه ماشین» است....

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

نقیصه‌ی تراژیک/ نقطه‌ی ضعف تراژیک Hamartia / Tragic Flaw

نقیصه در لغت به معنی نقص، عیب و خوی بد است. نقیصه تراژیک در اصطلاح تراژدی ترجمه‌ی واژه‌ی یونانی hamartia است و آن نقطه ضعفی است (مثلاً غرور)...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

نظیره سازی Burlesque

هر نوع تقلید سُخره آمیز ادبی نظیره سازی محسوب می‌شود. در نظیره سازی ممکن است موضوع با اهمیّتی را به شیوه‌ای سَبُک یا سخره آمیز بیان کنند.

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

نغمگی/ روانی/ عذوبت کلام Euphony

کیفیّتی است در زبان که از همنشینی و مجاورت و ترکیب اصوات نرم، روان و خوش آهنگ حاصل می‌شود. ترتیب قرار گرفتن الفاظ و کلمات در این حالت چنان است...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

نظریه‌ی کنش گفتار Speech Act Theory

این نظریه‌ی زبانشناسی در اصل توسط جی.ل. آستن فیلسوف دانشگاه آکسفورد در دهه 1930 طرح و در یک رشته کلاس‌هائی که وی در سال 1955 در‌هاروارد برگزار...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

نظریه‌ی دریافت Reception Theory

گونه‌ای از نظریه‌ی خواننده محور که رویکردی تاریخی دارد. این نظریه ابتدا توسط‌هانس روبرت جاس در مقاله «تاریخ ادبی در چالش با نظریه ادبی» (71-...

چهارشنبه، 29 شهريور 1396

نشانه شناسي Semiotics / Semiology

هر دو واژه semiology , semiotics به يک معني است. اما اولي توسط فيلسوف امريکائي، چارلز ساندرز پيرز سکه زده شد (1915) و دومي را فردينان دوسوسور...

سه‌شنبه، 28 شهريور 1396

ملّمع Patch-work

در لغت به معني روشن کرده، درخشان شده، رنگارنگ، پارچه داراي رنگ‌هاي مختلف و در اصطلاح ملمع ويژگي شعري است که مصراع يا بيتي از آن به فارسي و مصراع...

سه‌شنبه، 28 شهريور 1396

مُسَمَّط Multiple-poem

در لغت به معني به رشته کشيدن (مرواريد و جز آن)، و در شعر الف) يک بيت شعر که هر مصراع آن به دو لخت تقسيم شده و کل بيت به چهار لخت و از اين چهار...

سه‌شنبه، 28 شهريور 1396

مفاخره Boasting Poem

در لغت به معني غالب شدن در فخر، فخر کردن، اظهار بزرگي کردن، به خود باليدن، فخر، مباهات، نازش. مفاخره شعري را گويند که شاعر در مراتب فضل و کمال،...

سه‌شنبه، 28 شهريور 1396

مستزاد Tail-rhyme

در لغت به معني زياد کرده شده، افزون شده باشد. در شعر فارسي قالب منظومي را گويند که در آخر هر بيت يا هر مصراع جمله‌ا‌ي بياورند که وزن آن جمله‌ها...

سه‌شنبه، 28 شهريور 1396