خیر و شر در حکمت متعالیه

در یک نگاه کلی، حوادث عالم امکان بر دو گونه‌اند که از گروهی به خیر و از گروهی دیگر به شر تعبیر می‌شود. به عبارت دیگر انسان بعضی از حوادث را ملایم...

شنبه، 30 مرداد 1395

صفات حق تعالی در حکمت متعالیه

خداوند، مستجمع جمیع کمالات است و حق تعالی هر چه را که کمال است به نحو اتم و اکمل دارد. او کمال مطلق است و تمام موجودات به خاطر کمالاتش گرایش...

شنبه، 30 مرداد 1395

توحید واجب تعالی در حکمت متعالیه (2)

این مرتبه از توحید که اساس بقیه مراتب است، به این معنا است که ذات، واحد من جمیع الجهات است. این مرتبه از توحید در دو معنا بحث می‌شود: یکی بساطت...

شنبه، 30 مرداد 1395

توحید واجب تعالی در حکمت متعالیه (1)

پس از اثبات واجب الوجود، بحث در اوصاف ذات حق تعالی است، یکی از این اوصاف، توحید و یگانگی اوست. حضرت امام توحید را به «ارجاع کثرات به وحدت و فناء...

شنبه، 30 مرداد 1395

واجب الوجود بسیط الحقیقه است

انسان در مواجهه با ممکنات- خواه مجرد و خواه مادی - در آنها یک امر مشترک می‌یابد و آن مرکب بودن آنهاست. عقل حکم می‌کند که اگر موجودی مرکب باشد،...

شنبه، 30 مرداد 1395

زیادت وجود بر ماهیت در حکمت متعالیه

در امور عامه بحثی تحت عنوان «زیادت وجود بر ماهیت» مطرح، و با ادله محکمی اثبات می‌شود که برخلاف حیثیت وجود- که مشترک بین همه واقعیت‌ها است- حیثیت...

شنبه، 30 مرداد 1395

اثبات واجب الوجود در حکمت متعالیه (2)

قبلاً ذکر کردیم در یک دید کلی براهینی که انسان را به خدا می‌رساند سه دسته‌اند که یکی از آن براهین، براهین قرآنی بود. این دسته از براهین را در...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

اثبات واجب الوجود در حکمت متعالیه (1)

اولین و مهم‌ترین بحثی که در الهیات بمعنی الاخص مطرح است، اثبات واجب تعالى است. البته لازم است قبل از شروع به سؤالات زیر پاسخ داده شود:

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

عقل و عاقل و معقول در حکمت متعالیه

«عقل» اصطلاحات گوناگونی دارد: 1- عقل، جوهری است که در مقام ذات و فعل مجرد از ماده است. (در بحث مقولات عشر مطرح شد). 2- عقلی، غریزه‌ای است که...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

حرکت و زمان در حکمت متعالیه

شاید از جمله مسائلی که باید قبل از ورود به بحث حرکت حل شود، این است که جای بحث از حرکت در فلسفه است یا علم طبیعی؟ از تتبع در کتب و آثار فلاسفه...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

سبق و لحوق و حدوث و قدم در حکمت متعالیه

در این نوشته درباره‌ی دو مسأله‌ی مستقل فلسفی بحث می‌شود، که طرح بحث آن در دو فصل جداگانه هیچ اشکالی ندارد و بلکه بهتر است. ولی ما به تبعیت از...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

مقولات عشر در حکمت متعالیه

ماهیت در یک تقسیم بندی اولیه به جوهر و عرض تقسیم می‌شود و گاهی گفته می‌شود، موجودات عالم بر دو قسم‌اند:(1) جوهر و عرض، شاید اینکه جوهر و عرض...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

علیت در حکمت متعالیه

شاید قدمت مسأله علیت به قدمت فکر انسان بوده است. همین که انسان اولیه به دنبال چرایی کاری بوده و از علت آن سؤال می‌کرد، نشان می‌دهد که ذهن بشر...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

مواد ثلاث در حکمت متعالیه

مواد ثلاث یکی از بحث‌های مشترک بین فلسفه و منطق است. در منطق در باب قضایا و تقسیم آنها، جهات قضایا وجوب و امکان و امتناع مطرح می‌شود و در فلسفه...

چهارشنبه، 27 مرداد 1395

کلیات مباحث وجود در حکمت متعالیه

تعریف فلسفه: از آنجا که قبل از ورود به هر علمی دانستن تعریفی از آن علم که در واقع محدوده بحث‌های آن را روشن می‌سازد، لازم است در اینجا ابتدا...

يکشنبه، 24 مرداد 1395

محاکمه‌ی زمان در دادگاه زبان

جناب استاد، برای شروع بفرمایید چه دغدغه‌ای موجب شد که شما دست به قلم برده و کتاب «معمای زمان و حدوث جهان» را به رشته‌ی تحریر درآورید؟

دوشنبه، 4 مرداد 1395

ادله‌ی نقلی جاودانگی نفس

آیاتی را که بر جاودانگی نفس دلالت دارند، در دو دسته‌ی کلی می‌توان جای داد: دسته‌ای درباره‌ی بهشتیان، و دسته‌ی دیگر درباره‌ی جهنمیان. در همه‌ی...

جمعه، 3 ارديبهشت 1395

حرکت نفس از دیدگاه فیلسوفان

یکی از مباحث ارزنده‌ی علم النفس، مسئله‌ی تغیر و ثبات نفس است. آیا نفس موجودی غیرثابت و تغییر پذیر است یا خیر؟ و در صورت تغییرپذیری، آیا به گونه‌ی...

جمعه، 3 ارديبهشت 1395

ادله‌ی نقلیِ اثباتِ حدوثِ نفس

اندیشه ورانی که تقدم نفس بر بدن را محال می‌دانند، افزون بر دلیل‌های عقلی، به ادله‌ی نقلی نیز تمسک جسته‌اند، که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

جمعه، 3 ارديبهشت 1395

کثرت یا وحدت نفس انسانی (1)

یکی از گونه‌های نفس که در وجود آن تردیدی نیست نفس انسانی است، و برجسته‌ترین ویژگی آن، تفکر و اندیشه است.

جمعه، 3 ارديبهشت 1395