کثرت یا وحدت نفس انسانی (2)

در نوشتار پیش به محورهای بحث وحدت و کثرت نفس اشاره کرده، آن را در قالب سه پرسش بنیادین مطرح ساختیم و به دو پرسش پاسخ گفتیم. اکنون نیز نوبت آن...

جمعه، 3 ارديبهشت 1395

خودانتقادی با دستاوردهای فکری غرب

در پس همه‌ی انتقادات ما از سطح زندگی، سیاست، علم و فکر در حقیقت نوعی از نقد غرب نهفته است، یعنی ما باید با نقد این ساحات به واقع، نقد غرب می‌کنیم....

جمعه، 3 ارديبهشت 1395

رویداد علیه تاریخ

نقد هر شیء می‌تواند آشکارگی حقیقت شیء باشد؛ بدین معنا نقد تاریخ نیز آشکارکردن حقیقت تاریخ است. در این معنا حقیقت تاریخ، رخداد است لذا برای نیل...

جمعه، 3 ارديبهشت 1395

تبیین رابطه‌ی نفس و بدن از دیدگاه فلسفه‌ی مشاء

بحث رابطه‌ی نفس و بدن یکی از مباحثی است که از سویی حکمای یونان باستان، اندیشمندان قرون وسطا و فلاسفه‌ی عصر جدید در مغرب زمین و از سوی دیگر حکمای...

پنجشنبه، 2 ارديبهشت 1395

دیدگاه برگزیده در اثبات تجرد نفس

نفس حیوانی و انسانی، چه هنگام حدوث و چه در زمان بقا مجرد است؛ البته نه به این معنا که حیوان و انسان تنها دارای یک نفس باشند (چنان که ملاصدرا...

پنجشنبه، 2 ارديبهشت 1395

انواع قوای انواعِ نفس

یکی از موضوع‌های گسترده‌ای که بخش درخور توجهی از متون فلسفی را به خود اختصاص داده، بحث قوای نفس است. آنان نفس را به نباتی، حیوانی و انسانی تقسیم...

پنجشنبه، 2 ارديبهشت 1395

جسمانی یا روحانی (مادی یا مجرد) بودن نفس

مادی یا مجرد بودن نفس از مباحث ارزشمند و پراهمیت علم النفس فلسفی است و به سان بحث انواع نفس پیشینه‌ای دراز دارد. پرسشی از دیرباز توجه اندیشمندان...

پنجشنبه، 2 ارديبهشت 1395

انواع نفس

در میان آثار اندیشمندان با چهارگونه نفس روبه رو می‌شویم که در اعتقاد به وجود آنها اختلافاتی هست. پیش از ورود به مباحث اصلی، ارائه تعریف اجمالی...

پنجشنبه، 2 ارديبهشت 1395

تعریف نفس در نگاه فیلسوفان

واژه «نفس» در لغت به معنای شخص، روح، خون، حقیقت شیء، قصد و نیت و... به کار رفته است. از این میان، آنچه با معانی اصطلاحی این واژه همخوانی دارد،...

پنجشنبه، 2 ارديبهشت 1395

هانری کربن و گفتگوی شرق و غرب

هانری کربن ، ایرانشناس و اسلام شناس برجسته فرانسوی مورخ فلسفه و اندیشه عرفانی و باطنی ایران زمین است. روایت او از تاریخ فلسفه ایرانی روایتی تاریخی...

چهارشنبه، 1 ارديبهشت 1395

مکتب تفکیک و جریان اخباری گری

گرچه عنوان مکتب تفکیک عنوانی برساخته از سوی استاد محمد رضا حکیمی بر گرایشی فکری و مذهبی است که ایشان هم بدان تعلق خاطر دارند، اما مبانی فکری...

شنبه، 28 فروردين 1395

علیت از دیدگاه حکیمان مسلمان

الفاظ علت و معلول در آثار حکیمان مسلمان به دو معنای مختلف به کار می‌رود. این دو معنا در واقع، به دو حوزه‌ی معرفتی تعلق دارد: 1- مابعدالطبیعه؛...

يکشنبه، 11 بهمن 1394

وحدت وجود از نگاه ملاصدرا

ملاصدرا در سیر اندیشه‌ی فلسفی خود توانست با مبانی و اصول فلسفی خود، از وحدت تشکیکی به وحدت شخصی وجود برسد. وی با تفسیر علیت به تجلی، حقیقت وجود...

جمعه، 9 بهمن 1394

نقدی بر حرکت جوهری

حرکت جوهری که برآمده از مبانی فلسفی ویژه‌ی حکمت متعالیه است، یکی از اساسیترین نظریه‌های بدیع در تاریخ فلسفه‌ی اسلامی است که توانسته بسیاری از...

جمعه، 9 بهمن 1394

پیدایش نفس نزد ابن سینا و ملاصدرا

در حوزه‌ی علم‌النفس در فلسفه‌ی اسلامی، دو نظریه پیرامون مسئله‌ی حدوث و «پیدایش نفس» مطرح شده است؛ نظریه‌ی حدوث روحانی را ابن سینا مطرح کرده و...

جمعه، 9 بهمن 1394

پیله و پروانه یا مرغ و قفس؟

مسئله‌ی اصلی مقاله‌ی حاضر اینست که نفس در اندیشه‌ی ابن‌سینا و ملاصدرا چه نوع ماهیتی دارد و نسبت آن با بدن چگونه تبیین و توجیه میشود؟ آیا این...

جمعه، 9 بهمن 1394

مابعدالطبیعه در سنت حکیمان مسلمان

معمولاً در کتب مابعدالطبیعه در مورد وجه تسمیه‌ی این دانش و نیز تعیین موضوع و شناخت مسائل آن، مباحثی مطرح می‌شود. پاره‌ای از این مباحث تکرار مکرّرات...

جمعه، 9 بهمن 1394

انتقاد فخر الدین رازی و دفاع نصیرالدین طوسی

هم فخرالدین رازی (متوفی 606ق) وهم نصیرالدین طوسی (متوفی 672ق) شرح‌هایی بر کتاب الاشارات و التنبیهات ابن سینا نوشته اند.رازی، که متکلمی اشعری...

پنجشنبه، 1 بهمن 1394

خواجه نصیرالدین طوسی، اسماعیلیه، و فلسفه‌ی اشراق

هر پژوهشگری که طالب شناخت زندگی و اندیشه‌های خواجه نصیرالدین طوسی است، در مرحله‌ای که بیشتر خواهان شناخت خود اوست تا دستاوردهای علمی اش، و نیز...

چهارشنبه، 30 دی 1394

ردیه‌ی فخر الدین رازی بر برهان ابن سینا در خصوص وحدت خداوند

به نظر می‌رسد که یکی از اغراض اصلی ابن سینا در ضمن ضبط و ربط بخشیدن به حوزه‌ی مابعدالطبیعه، تطهیر ما بعدالطبیعه از عناصر و ارکان غیر ما بعدالطبیعی...

دوشنبه، 28 دی 1394