عرفان در برابر فلسفه در قرون نخستین اسلام

سخن از «عرفان در برابر فلسفه» در متن تمدن اسلامی معنایی بسیار متفاوت از آن چیزی دارد که غرب از آن حکایت داشته است. در غرب بسیاری از فیلسوفان،...

دوشنبه، 28 دی 1394

همه چیز را با چشم خدا دیدن

تصوف و وعده‌اش به گشودن راهی به حقیقت غایی معنوی، اندیشه‌ی طوسی را طیّ دو دهه‌ی پایانی عمرش، یعنی پس از جدایی از جامعه‌ی نزاری اسماعیلی بیشتر...

دوشنبه، 28 دی 1394

مبانی وجودشناختی انسان‌شناسی صدرالمتألهین

در این مقاله تأثیر مهمترین مبانی فلسفی صدرالمتألهین در مباحث انسان‌شناسی او مورد بررسی قرارگرفته است. به این منظور شش مبنای فلسفی که ملاصدرا...

شنبه، 26 دی 1394

پیوند عالم ذر و مثل افلاطونی

بنابر آیه‌ی 172 سوره‌ی اعراف- معروف به آیه‌ی میثاق- بشر قبل از حضور در عالم دنیا در موطنی مجرد و بسیط و سراسر شهودی، شاهد حقایق نابی بوده است...

شنبه، 26 دی 1394

تنسیق برهان صدیقین

برهان صدیقین نام گونه‌یی از برهان است که در آن حدّ وسط، موجود مطلق یا اصل واقعیت است. علامه طباطبایی تقریری خاص از این برهان دارند که بگونه‌های...

شنبه، 26 دی 1394

انتقاد صدرایی از نفس‌شناسی لایب‌نیتس

بخش گسترده‌ای از واکاویها و جُستارهای فلسفی حکما و اندیشمندان در تاریخ فلسفه، مربوط به ماهیت نفس و چگونگی ارتباط آن با بدن است. اندیشه‌ورزان...

شنبه، 26 دی 1394

فلسفه، مدیریت و سبک زندگی از دیدگاه ملاصدرا

ضرورت وجود یک نظام مدیریتی برای جوامع بشری، موجب ظهور نظریات مختلف و گاه متعارض شده است. از سوی دیگر هر نظریه‌ی مدیریتی، مولود نوعی معرفت‌شناسی...

جمعه، 25 دی 1394

الزام اخلاقی از منظر علامه طباطبایی

یکی از مهمترین نظریات در حوزه‌ی فرااخلاق و درباره‌ی تحلیل معناشناختی الزام اخلاقی، نظریه‌ی اعتباریات علامه طباطبایی است. از نظریه‌ی مذکور تفسیرهای...

جمعه، 25 دی 1394

تمثیل سایه و آیه‌ی مَدَّالظِل در حکمت متعالیه

نقش تمثیل برای بیان حقایق مابعدالطبیعی در حکمت متعالیه بسیار برجسته است. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به تمثیل سایه (ظل) و بازتاب آیه‌ی...

جمعه، 25 دی 1394

فضیلت از دیدگاه ملاصدرا

بلحاظ تاریخی، نظریه‌ی فضیلت نسبت به دیگر نظریه‌های مطرح در باب اخلاق از سابقه‌ی بیشتری برخوردار است و در سیر تاریخی خود، دچار تغییرات و تحولاتی...

جمعه، 25 دی 1394

ارزیابی براهین تشكیك خاصی وجود

تشكیك خاصی حقیقت وجود، یكی از پایه‌های مهم حكمت متعالیه است كه صدرالمتألهین بعد از مبرهن ساختن آن، تبیین و اثبات مسائلی چون وحدت وجود در عین...

دوشنبه، 21 دی 1394

عقلانیت ایمان در اندیشه‌ی علامه طباطبایی

ایمان و چگونگی ارتباط آن با مسئله‌ی عقلانیت، همواره بعنوان یكی از محوریترین مسائل در میان فیلسوفان دین و پژوهشگران این عرصه مطرح بوده، بگونه‌یی...

دوشنبه، 21 دی 1394

رابطه‌ی وجود با ماهیت در حكمت متعالیه

نوع رابطه‌ی وجود با ماهیت در حكمت متعالیه در مباحث اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت مطرح شده است. ملاصدرا در اینباره با دو زبان یا با دو شیوه...

دوشنبه، 21 دی 1394

نظم هستی و بایستی؛ كتاب تكوین و كتاب تدوین

مباحث پیرامون نظم در حكمت اسلامی ذیل دو عنوان و اصطلاح بارز مطرح شده‌اند: «كتاب تكوین» و «كتاب تشریع/تدوین». كتاب تكوین، نظم قهری و اجباری حاكم...

دوشنبه، 21 دی 1394

بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی

ملاصدرا در آثار خویش اصالت وجود، و به تبَع، اعتباریت ماهیت، را در دو معنا به كار می‌برد: 1. مفهوم وجود در عالم خارج از ذهن دارای مصداق است، اما...

يکشنبه، 29 آذر 1394

تفاوت رویكرد ارسطو و ابن سینا در اثبات وجود خدا

مقایسه رویكرد ارسطو و ابن سینا در مسأله اثبات وجود خدا، تا اندازه زیادی روشنگر تفاوت مبنایی اندیشه مشایی ارسطویی و سینوی و همچنین، راه متفاوتی...

يکشنبه، 29 آذر 1394

برهان انسان معلق ابن سینا و بررسی امكان تحقق عملی آن

برهان انسان معلق یكی از برهان‌های ابن سینا در مسئله نفس به شمار می‌آید كه در آثار مختلف وی مطرح گردیده است. یكی از اشكالات مهم وارد بر این برهان،...

يکشنبه، 29 آذر 1394

بررسی پدیده‌ی تخلخل و تكاثف در طبیعیات فلسفه‌ی اسلامی

«تخلخل» و «تكاثف» دو اصطلاح در علم طبیعیات هستند كه در معانی متعددی به كار رفته‌اند. در این مقاله معانی مختلف این دو اصطلاح، اعم از حقیقی، غیرحقیقی...

يکشنبه، 29 آذر 1394

بنیانگذار وحدت وجود، حلاج یا ابن عربی؟

وحدت وجود از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مباحث عرفانی است كه همواره محل بحث و تأمل اندیشمندان به ویژه پس از ظهور ابن عربی بوده است. در مرتبه‌ای نازل‌تر...

شنبه، 28 آذر 1394

هدف اساسی تعلیم و تربیت: «شناسایی و اصلاح موقعیت»

عموم مطالعات تربیتی معطوف به دیدگاه اسلام، عبودیت و تقوا را به منزله‌ی هدف اساسی تعلیم و تربیت معرفی کرده است. از آنجا که مفهوم تقوا به طور مشخص...

سه‌شنبه، 17 آذر 1394