غائیت در فلسفه‌ی اسپینوزا

در سنت ارسطویی علت‌ها بر چهارگونه‌اند، علت مادی، صوری، فاعلی و غایی. زیرا علت یا جزء وجود شیء معلول است و یا جزء وجودش نیست، بلکه خارج از آن...

دوشنبه، 8 آذر 1395

روش‌های اسپینوزا

با اینکه درباره‌ی زندگی اسپینوزا و فلسفه‌ی او سخن فراوان گفته شده، روش وی، با اهمیتِ شایانی که دارد، چندان مورد بحث و گفت‌وگو واقع نشده و این...

دوشنبه، 8 آذر 1395

زندگینامه‌ی اسپینوزا

باروخ (بندیکت) اسپینوزا در 24 نوامبر 1634 یا 1632 در کشور هلند و در شهر آمستردام در خانواده‌ای سرشناس و متموّل به نام «اسپینوزا» از پدری به نام...

دوشنبه، 8 آذر 1395

شرح اصول فلسفه‌ی دکارت

شرح اصول فلسفه‌ی رنه دکارت، نخستین اثر مطبوع اسپینوزا و یگانه نوشته‌ی اوست که نام نویسنده در زمان حیاتش بر روی آن نوشته شد.

دوشنبه، 8 آذر 1395

فرانسیس بیکن و طبقه‌بندی دانش‌ها

فرانسیس بیکن (1561-1626 م) سیاستمدار، حقوقدان، ادیب و فیلسوف تجربی مذهب انگلیسی است،‌ که مراحل بسیار مهم قضایی و سیاسی را در زمانی نسبتاً کوتاه...

دوشنبه، 8 آذر 1395

روش فرانسیس بیکن

مقدمتاً به عرض می‌رساند یکی از ویژگی‌های عصر بیکن شکّاکیّت است، به ویژه شک در حکمت مدرسی. مونتنی (Michal De Montaigne: 1533-1592) آن شکاک نامدار...

دوشنبه، 8 آذر 1395

درباره‌ی ارنست کاسیرر

ارنست کاسیرر در سال 1874 در شهر برسلاو آلمان زاده شد. او در دانشگاه برلین، زیرنظر گئورگ زیمل با فلسفه‌ی کانت آشنا شد و به تحصیل در این رشته روی...

پنجشنبه، 4 آذر 1395

محمدعلی فروغی و سیر حکمت در اروپا

امروزه اولین تصوری که از محمدعلی فروغی در اذهان پدید می‌آید، چهره‌ی رجلِ سیاسیِ رسمی است، آن هم از نوعی که قبل از جنگ جهانی دوم در ایران مورد...

دوشنبه، 3 آبان 1395

بدیع‌الملک میرزا عمادالدوله و اولن فیلسوف فرانسوی

مقاله‌ی کوتاه نگارنده که تحت عنوان «ذکر فلاسفه‌ی بزرگ غرب در کتاب بدایع‌الحکم» در مجله‌ی راهنمای کتاب به چاپ رسید، موجب شد که استاد محترم آقای...

دوشنبه، 3 آبان 1395

بخش‌هایی از گزارش افضل‌الملک کرمانی در تفسیر دکارت

کتاب گفتار در روش دکارت تا به حال سه بار به زبان فارسی ترجمه شده است که آخرین و معروفترین آن از محمدعلی فروغی است که برای اولین بار به سال 1310...

دوشنبه، 3 آبان 1395

فلاسفه‌ی بزرگ غرب در کتاب بدایع‌الحکم

یکی از منابع بالنسبه قدیمی فارسی که در آن به نحوی اشاره‌ای به فلسفه‌های جدید غربی شده است، کتاب معروف بدایع‌الحکم، اثر ملاعلی مدرس زنوزی است...

دوشنبه، 3 آبان 1395

ترجمه‌ی افضل‌الملک کرمانی از رساله‌ی گفتار دکارت

همزمان با چاپ مقاله‌ی نخستین ترجمه‌ی فارسی گفتار در روش دکارت از وجود نسخه‌ای خطی آگاه شدم که ترجمه‌ی دیگری از همین رساله در کتابخانه‌ی ملک است....

دوشنبه، 3 آبان 1395

میرزافتحعلی آخوندزاده و فلسفه غرب

اگر قرار باشد فهرستی از اسامی مردان متجدد و ترقی‌خواه صد و پنجاه سال اخیر ایران تهیه شود، بدون شک نام میرزافتحعلی آخوندزاده به حق جزو پنج نفر...

دوشنبه، 3 آبان 1395

نخستین ترجمه‌ی فارسی گفتار در روش دکارت

غالب کسانی که در ایران اهل مطالعه هستند با ترجمه‌ی محمدعلی فروغی از رساله‌‎ی گفتار در روش دکارت آشنایی دارند، اما شاید ندانند که از این رساله...

دوشنبه، 3 آبان 1395

مبلغان مسیحی و متکلمان شیعی در عصر جدید

در عصر جدید عملاً با پیشرفت فنون کشتیرانی و کشف روزافزون سرزمینهای پهناوری که تا آن عصر مورد بهره‌برداری قرار نگرفته بود، اروپاییان اعم از پرتغالی...

دوشنبه، 3 آبان 1395

فلسفه در ایران صفوی

شاردن در عصر جدید نخستین جهانگرد اروپایی نیست که به ایران آمده است و نخستین کسی هم نیست که در مورد ایران سفرنامه نوشته است، ولی در هر صورت، در...

دوشنبه، 3 آبان 1395

پاسخ گلدمن به اشکال گتیه

یک پاسخ بسیار تأثیرگذار که به شبهه‌ی گتیه داده شده، پاسخ آلوین گلدمن است. گلدمن معتقد است که تعریف سه وجهی معرفت در باب معرفت‌های استنتاجی کامل...

يکشنبه، 17 مرداد 1395

نفس و ادراک نفسانی از نظر کانت

برای بحث، از نظر کانت، درباره ی ارتباط ادراک نفسانی با وجود نفس، باید بین سه جنبه ی مربوط به هم در این مبحث تمایز قائل شد و درباره ی هر یک مطالبی...

جمعه، 15 مرداد 1395

باور به گزاره و غیر گزاره؛ عوامل شکل‌دهنده‌ی باور

پیش از شروع بحث اصلی، باید به چند تأمل در خصوص دیدگاه‌های کانت و ویتگنشتاین اشاره کنم، و به دنبال آن به بحث خودم ادامه خواهم داد. یکی از آن نکات...

دوشنبه، 11 مرداد 1395

مفهوم باور در فلسفه‌ی تحلیلی

در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که باور مورد بحث در اینجا، همان عنصری است که در تعریف کلاسیک معرفت مورد توجه است؛ یعنی هنگامی که در تعریفِ...

دوشنبه، 11 مرداد 1395