بَعل

دو بار در قرآن به نام الیاس، از پیامبران ذکر شده در کتاب مقدس (1 پادشاهان، 17-22؛ 2 پادشاهان،1-2)، اشاره شده است (انعام: 85؛ صافات: 123-130)....

پنجشنبه، 26 بهمن 1396

خشوع کوه

در سوره‌ي حشر فضاي ذهني برجسته‌اي ديده مي‌شود. در اين سوره از اين نکته سخن به ميان آمده که اگر قرآن بر کوه نازل مي‌شد، آن کوه از بيم خدا از هم...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

معناشناسي احاطه‌ي گناهان در قرآن

گاهي گناهان به امري تبديل مي‌شوند که به آدمي احاطه پيدا مي‌کنند؛ به عبارت ديگر، به امري تبديل مي‌شوند که وجود آدمي را به محاصره‌ي خود درمي‌آورد.

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

مجيي‌ء امر در قرآن

يکي از موارد شگفت‌آور حرکت خيالي در قرآن در مورد آمدن فرمان (امر) خداوند است. اين مثال را نخست با موارد بشري توضيح مي‌دهيم. فرض کنيد يک سلطان...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

شبکه‌ي معنايي واژه «نور» در قرآن

واژه‌ي نور از واژه‌هاي مهم قرآن است و کاربردهاي مختلف آن شبکه‌ي شعاعي گسترده‌اي را تشکيل مي‌دهد. توضيح اين واژه را از بيان معناي مادي آغاز مي‌کنيم....

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

مؤمن و کافر در قرآن با رويکردي معناشناختي

قرآن دو وصف مؤمن و کافر را به عنوان دو مقوله‌ي پايه به کار مي‌برد. در نخستين نگاه به انسان‌هاي، اين دو مقوله را در ميان آنها مي‌يابيم:

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

رقبه و عبد در قرآن با رويکردي معناشناختي

گزينش واژه‌ها در سياق‌هاي گوناگون براساس فرايند شناختي خاصي صورت مي‌گيرد. هر واژه‌اي با مقوله‌ي ويژه‌اي ارتباط دارد و به خاطر اهميت يافتن يک...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

واژه شناسی قرآنی:اِحصاء، حساب، عدّ

«احصاء» از «حصي» (حاء، صاد و حرف عله ياء) داراي سه معناي اصلي منع از چيزي، شمارش و احاطه بر يک شيء و چيزي از اجزاء زمين (سنگ) است.

جمعه، 23 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِحساس، استيناس، اِيلاف، وِجدان

«اِحساس» برگرفته از «حَسّ» (حاء و سين) با دو معناي اصلي غلبه پيدا کردن بر چيزي از راه قتل و غير آن و ابراز صدا و ناله هنگام احساس درد است.

جمعه، 23 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِحسان، اِنعام، بَرّ، خَير، فَضل، مَعروف و مِنّة

«اِحسان» از «حُسن» (حاء، سين و نون) گرفته شده است. معناي حسن را ضدّ قبح (زشت بودن) دانسته‌اند. بعضي احسان را ضدّ اساءة (بدي کردن) معنا کرده‌اند....

جمعه، 23 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: أَحَد، فَرد، واحِد، وَتر (با فتحه و کسره واو)

اصل «أحد» (همزه، حاء و دال) «وحد» (با واو) است. برخي از اهل لغت گفته‌اند: أحد به معناي واحد و در وصف خدا و اسما عدد مترادف با واحد

جمعه، 23 تير 1396

واژه شناسی قرآنی:اخبار، احساس، اِدراک، اطلاع، ايناس، بَصَر، حُکم، حفيّ، خُبر، دِراية، ذِکر، رُؤية، سَمع، شَهادة، شُعور، ظَنّ، عِرفان، عِلم، عَقل، فِقه، فَهم، وِجدان، يَقين

«احبار» از «حَبر» (حاء، باء و راء) به معناي اثر زيبا گرفته شده است. لغت شناسان «احبار» را جمع «حِبر» و «حَبر» (عالم) دانسته

جمعه، 23 تير 1396

واژه شناسی قرآنی:اِجماع، اِراده، اِصابه، اَمّ، تَيَمُّم، حَج، عَزم، مَشيّت، هَمّ

«اجماع» برگرفته از «جمع» (جيم، ميم و عين) به معناي به هم پيوستن و ضميمه شدن يک چيز است. از ديدگاه اهل لغت، اجماع به معناي عزم بر امري،

پنجشنبه، 22 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِحاطه، اَغلال، جَيب، حاقَ، حَدق، حَفّ، دَور، طَوف، طَوق، قَلائِد

«احاطه» برگرفته از «حَوط» (حاء، واو و طاء) به معناي گردش چيزي به دور يک شيء است. احاطه احراز کامل شيء با آگاهي همه جانبه از آن،

پنجشنبه، 22 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: «اَجر»، «ثَواب»، «دين»، «جَزاء»

«اجر» (همزه، جيم و راء) دو معناي اصلي دارد (جمع ميان آن دو ممکن است): الف) کرايه دادن براي کار؛ ب) بهبودي استخوان شکسته.

پنجشنبه، 22 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِثم، جُرم، جُناح، حَرَج، حِنث، حُوب، خَطيئة، ذَنب، زِلَة، سُوء، سَيِّئة، عِصيان، عَنَت، فُجور، فَحشاء، وِزر

«أَثِم» (همزه، ثاء و ميم) داراي معناي اصلي درنگ کردن و تأخر است؛ به همين جهت بر اعمالي که انسان را از انجام دادن کار خير باز دارد يا کند نمايد...

پنجشنبه، 22 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِجتباء، اِختيار، اِصطفاء، ايثار، تفضيل

«اجتباء» برگرفته از «جَبَي» (جيم، باء و حرف علّه ياء) بر گردآوردن و تجمّع دلالت دارد. برخي اهل اجتباء را به نزديک کردن شخص ديگر و مُقرّب قرار...

پنجشنبه، 22 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: إثارة، بَحث، حَفر

«إثارة» از «ثور» (ثاء، واو راء) گرفته شده است و «ثور» داراي دو معناي اصلي برانگيختن چيزي و نوعي از حيوان (گاو نر) است.

چهارشنبه، 21 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِتيان، اِقبال، طُلوع، مَجيء

«اقبال» از «قبل» (قاف، باء و لام) گرفته شده است و مادّه آن در تمام موارد بر مواجهه و رويارويي يک شيء با شيء ديگر دلالت دارد.

چهارشنبه، 21 تير 1396

واژه شناسی قرآنی: اِثارة، بَعثر

«اثارة» از «ثور» (ثاء، واو و راء) گرفته شده است و «ثور» دو معناي اصلي برانگيختن چيزي و جنسي از حيوان (گاو نر) دارد.

چهارشنبه، 21 تير 1396