قضا و قدر و مشیت الهی در مثنوی

مسئله قضا و قدر الهی از پُر دامنه‌ترین مباحث فرقه‌ها و نحله‌های گوناگون فکری و اعتقادی است. «قضا» در لغت به معنای حکم و قطع و فیصله دادن است....

يکشنبه، 27 تير 1395

توکل جبریّون در بیان مثنوی

به نظر استاد فروزان‌فر، مولانا در مناظره‌ی شیر و نخجیران، شیر را نمونه‌ی مرد بیدار دل و به کمال رسیده‌ای می‌داند که با وجود اعتقاد به قدرت حق...

يکشنبه، 27 تير 1395

اتحاد عاشق و معشوق در مثنوی

فرضاً اگر از روی امتحان، صد شمشمیر بر ایاز بزنم از پیوستگی آن مهربان به من چیزی کاسته نشود، زیرا او می‌داند که من آن شمشیر را بر خود می‌زنم،...

شنبه، 26 تير 1395

جبر و اختیار در مثنوی

در آیه‌ی 16 سوره‌ی اعراف آمده است: (فَبِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِیمَ)؛ چون مرا گمراه کردی، بر سر راه راستی...

شنبه، 26 تير 1395

حدوث و قدم عالم از منظر عینیت‌گرایی عارفانه مثنوی

در کلام مولانا دهری و فلسفی غالباً به کسی اطلاق می‌شود که به ماورای طبیعت و هستیِ بیرون از عالم، اعتقاد ندارد و می‌گوید: هستی به همین صورت از...

شنبه، 26 تير 1395

وحدت و کثرت در مثنوی

خدا در عالمِ ظاهر مانند موجودات خاکی و مادی دیده نمی‌شود، به همین دلیل پیامبران در عالم خاکی نایب او به حساب می‌آیند و همانند او باید مورد اطاعت...

شنبه، 26 تير 1395

خُم خانه‌ی شراب وحدت و مستی باده‌ی عشق

بایزید بسطامی در حالت محو و فنا و مستی به مریدان خود گفت: منم خداوند سبحان و چون از بی‌خویشی بدر آمد، بدو گفتند: دیشب چنین ادعایی کردی، بایزید...

شنبه، 26 تير 1395

وحدت جوهری ادیان و مذاهب در مثنوی

مولانا در مثنوی بارها بر وحدت جوهری ادیان تأکید ورزیده است، به نحوی که تحقیقاً می‌توان آن را یکی از مبانی مکتب فکری و ذوقی او شمرد. البته وحدت...

جمعه، 25 تير 1395

وحدت حقیقی و حقیقت توحید در مثنوی

این دریا دریای وحدت است و نظیر و همتایی ندارد. گوهر و ماهی‌اش تنها موج است. منظور بیت این است: وجود، یکی است و تالی ندارد و آن‌چه به صورت موجودات...

جمعه، 25 تير 1395

اتحاد عشق و عاشق و معشوق در مثنوی

عشق، سخت تشنه است و تشنه را می‌جوید. عشق، خواهان عاشق است. عشق و عاشق مانند روز و شب دائم در پی یک‌دیگرند و هم‌دیگر را می‌طلبند:

جمعه، 25 تير 1395

چگونگی صدور کثیر از واحد از نگاه مثنوی

شکی نیست که باید میان علت و معلول سنخیت باشد، زیرا معلول از رشحات و اثرات وجودی علت است. چنان‌که قاعده معروف «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»؛...

جمعه، 25 تير 1395

ابتلائات و مراتب معنوی در نگاه مثنوی

هر آسیبی که از آسمان به تو می‌رسد و هر ابتلایی که از جانب خداوند تو را فرو می‌گیرد، منتظر باش که به دنبال آن خلعتی به تو خواهند داد و در هر ابتلای...

جمعه، 25 تير 1395

بوی سیبستان وحدت وجود در مثنوی

فرمان الهی به موجودات مجرد این است که به قالب‌های محسوس درآیید. آنها بی‌درنگ به قوالب محسوس در می‌آیند و دوباره فرمان الهی می‌رسد که از قوالب...

جمعه، 25 تير 1395

اتحاد حق و خلق بر مشرب وحدت وجود از نگاه مثنوی

انسان کامل هم‌چون کوزه‌ای است که به دریا اتّصال دارد و آب حقیقت را از دریای احدیّت می‌گیرد و به سایران افاضه می‌نماید. پس آن‌چه از خُم وجود انسان...

جمعه، 25 تير 1395

عنایت‌های غیبی در مثنوی

مولانا می‌گوید: خداوند به جای دستِ بریده، یک دست غیبی به شیخ عنایت نمود که او هنگام کار و بافتن زنبیل با دو دست کار می‌کرد. «عریش»، یعنی کلبه‌ی...

جمعه، 25 تير 1395

شرح اشتیاق عاشق به ادراک حقایق در مثنوی

مولانا به دنبال این سخن که در این همدمی‌ها رازی هست که موسی خواستار همراهی خضر می‌شود و این که چرا موسی در پی خضر می‌رود، می‌گوید: این رابطه...

جمعه، 25 تير 1395

وصال معشوق در مثنوی

هرگاه سالک در سیرالی‌الله به نعمت وصال دست یافت، دیگر واسطه‌ی وصال او به مطلوب از چشم او می‌افتد و اهمیت خود را از دست می‌دهد. هرچه سالک از نظر...

جمعه، 25 تير 1395

تسبیح موجودات در مثنوی

روی سخن به حضرت حق است: تو‌ای تمام هستی! حتی جمادات را به ستایش خود وادشته‌ای. «ذات بی‌تمییز»، جماد و گیاه و حیوان و «ذات تمییز»، انسان است....

جمعه، 25 تير 1395

نقد دهریون در مثنوی

مولانا به بررسی اعتقاد گروهی از حکمای مادی می‌پردازد که می‌پنداشتند عالم از ازل بوده و حادث نیست (دهر به معنای زمان یا زمان طولانی است). مردم...

يکشنبه، 20 تير 1395

قبض و بسط الهی در مثنوی

«قبض»، گرفتی و تنگ‌دلی است که هرگاه سالک خود را در سیر‌الی‌الله کامیاب نبیند به او دست می‌دهد. در مقابل آن، «بسط» و شادی حاصل از توفیق و امید...

يکشنبه، 20 تير 1395