وحدت وجود
وحدت شخصی وجود، به عنوان رأی اخیر ملاصدرا در ساحت وجودشناختی، بر بسیاری از مباحث فلسفه‌ی متعارف تأثیر بنیادین داشته است. وحدت شخصیه‌ی وجود عبارت...
سه‌شنبه، 24 بهمن 1396
معرفت نفس
تا پیش از زمانه‌ی ملاصدرا، مباحث نفس در بخش‌های مختلف فلسفه‌ی اسلامی مطرح می‌شد؛ اما ملاصدرای شیرازی، مباحث مربوط به نفس را از مرحله‌ی تکوین...
دوشنبه، 23 بهمن 1396
رابطه‌ی واجب و ممکن
یکی از فروعات مهم قانون علّیت، قاعده‌ی سنخیت است که مبتنی بر آن علل معیّن همواره دارای معلول‌هایی معیّنی خواهند بود و نمی‌توان هرمعلولی را مستند...
دوشنبه، 23 بهمن 1396
تطابق عین و ذهن در بحث وجود ذهنی
درباره‌ی فلسفه‌ی پیدایش و شکل‌گیری بحث وجود ذهنی، دو نظریه وجود دارد. برخی بر این در مقابل، گروهی معتقدند وجود ذهنی، بحثی وجودشناختی و در مقام...
دوشنبه، 23 بهمن 1396
تاریخ فلسفه‌ی مدرن به روایت ریچارد رورتی
یکی از دغدغه‌های اصلی فیلسوفان پست مدرن بررسی خود تاریخ فلسفه است. البته شاید ریشه‌های اصلی چنین تفکری را در اندیشه‌های هگل جست. به هر روی با...
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
زندگی و آثار ریچارد رورتی
این مقاله ترجمه‌ای است از بخشی از مدخل ریچارد رورتی، نوشته‌ی ادوارد گریپ که در سال 2007 در دانشنامه اینترنتی فلسفه منتشر شده است.
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
کاستی‌های روشی در دفاع از ملاصدرا
در شماره‌ی شماره 63، (آذر 1391) مجله‌ی کتاب ماه فلسفه‌ مقاله‌ای به قلم استاد اکبر ثبوت با عنوان «دفاع از فیلسوف: فیلسوف مخالف تقید و مقلدان مخالف...
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
نگاهی به چیستی علم و فلسفه آن
علم چیست؟ شاید پاسخ به این پرسش آسان به نظر برسد. همه می‌دانند که موضوعاتی چون فیزیک، شیمی، و زیست‎‌شناسی علم را تشکیل می‌دهند و حال آن که موضوعاتی...
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
روش‌شناسی در فلسفه‌ی علم
از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در هر رشته‌ای مسئله‌ی متدولوژی یا روش‌شناسی آن است. این که علم مورد نظر از چه راهی و با در نظر چه مقدماتی به نتایج...
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
شهید صدر و استقراء
استقرا حرکت از جزئیات به سمت فرضیه‌های کلی است. استقرا هیچ‌گاه به صورت جدی، آن چنان که دغدغه‌ی فیلسوفان غربی بوده، مسأله‌ی فیلسوفان مسلمان نبوده...
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
مناظره‌ی هزار ساله
ابوحاتم احمد ابن حمدان رازی ورسنانی، متولد فشاپویه‌ی ری و متوفی 322 ق است. او با فعالیت‌هایی که در طول حیاتش انجام داد، توانست نقش مهمی را در...
چهارشنبه، 18 بهمن 1396
ارزشگذاری اخلاقی مضمون آثار هنری نزد فارابی
فارابی همچون دیگر فیلسوفان اخلاق گرا هنر را با ملاک سعادت ارزیابی می‌کند. اما ایشان بر سر مصادیق هنر سعادت آفرین اختلاف دارند. اخلاق گرایانی...
دوشنبه، 11 دی 1396
وحدت وجود و فردیّت
ریشه‌های اندیشه‌ی وحدت وجود را که به انکار خویشتن، فدا کردن خویشتن و خداگونگی خویشتن می‌انجامد، شاید بتوان تا تفکر هندی دنبال کرد. در واقع، اندیشه...
يکشنبه، 21 آبان 1396
دوگانگی عقل و عاقل
ماهیّت عاقل (همان که عاقل با «من» بدان اشاره می‌کند)، ذاتاً هیچ کمالی ندارد. یعنی ماهیّت عاقل، ظلمانی الذّات است و همه‌ی کمالات- از جمله عقل-...
پنجشنبه، 27 مهر 1396
دگرسانیِ مغایرت عقل و عاقل و معقول
با توجّه به تباین ذاتی عقل و معقول از سویی، و تباین ذاتیِ عقل و عاقل از سوی دیگر، باید گفت: نمی‌توان «عقل» را واسطه قرار داد و برای این سه، اتِحادی...
پنجشنبه، 27 مهر 1396
دو گانگی عقل و معقول
معقول چیزی است که به نور عقل کشف می‌گردد (مکشوف). بنابراین کاشف یا «ما بهِ الکشف» (آنچه به واسطه آن کشف صورت می‌پذیرد)، نور عقل است و آنکه کشفی...
پنجشنبه، 27 مهر 1396
بررسی دو دیدگاه درباره‌ی مستقلّات عقلیّه
طبق یک نظر رایج، آنچه که ما آن را «مستقلّات عقلیّه» نامیدیم، از «مشهورات» محسوب می‌شود. مرحوم علّامه مظفّر در کتاب «المنطق»، در بحث از مبادیِ...
چهارشنبه، 26 مهر 1396
نور علم
مقصود از فقر ذاتی عالم را دریافتیم. وقتی من، خود را به عنوان عالم درنظر می‌گیرم، می‌یابم که در عالم شدنِ خود، نقشی ندارم. علم از خودم نیست،...
چهارشنبه، 26 مهر 1396
جستاری درباره‌ی مستقلّات عقلیّه
انسان به نور عقل، خوبی‌ها و بدی‌هایی را می‌فهمد. به بیان دیگر، کشف خوبیِ خوب‌ها و بدی بدی‌ها در اثر منوَّر شدن دل به نور عقل حاصل می‌شود. آنچه...
چهارشنبه، 26 مهر 1396
«من» چیستم؟
نکته‌ی مهم آن است که این «من»، در همه‌ی تحوّلاتی که هر فردی دارد، ثابت است و تغییری نمی‌کند. به عبارت دیگر، همه تغییرات بر «من» عارض می‌شود.
دوشنبه، 24 مهر 1396