نسبی‌گرایی

اگر عقیده‌ی حقیقی را عقیده‌ای تعریف کنیم که با واقعیت مستقلی تطبیق می‌کند، نسبی‌گرایی منکر این است که عقاید می‌توانند به این معنا حقیقی باشند،...

يکشنبه، 24 مرداد 1395

ناخودآگاه

مفهوم ناخودآگاه تاریخ دور و درازی دارد که نام‎های متفکرانی همچون لایب نیتس، آرتور شوپنهاور، فریدریش نیچه و کارل فُن هارتمان را شامل می‎شود. اما...

شنبه، 23 مرداد 1395

ماهیت انسان

تعریف‎های متعارض فراوانی از این مفهوم وجود دارد. هر یک از این تعریف‌ها نه فقط مبتنی بر موضع خاصی است بلکه مدعی مزیت منحصر به فردی برای دیدگاه...

جمعه، 22 مرداد 1395

ماده‌گرایی

ماده گرایی، در کلی‎ترین معنا، مدعی است که هرآنچه وجود دارد فقط ماده است، یا دست کم وابسته به ماده است (در معنای عام‌تر، ماده گرایی مدعی است که...

جمعه، 22 مرداد 1395

ماده‌‌گرایی دیالکتیکی

این اصطلاح که نخستین بار پلخانف و لنین در شرایط مبارزه‎ی انقلابی روسیه ابداع کردند و به معنای فلسفه‎ی مارکسیستی بود، علاوه بر آن برای مشخص ساختن...

جمعه، 22 مرداد 1395

گفتمان

این مفهوم اکثر اوقات با زبان «در حالت کاربرد» مترادف دانسته می‌شود، یعنی متوجه متن / متونی است که واقعاً در وضعیت‎های ارتباطی واقعی و اصیل وجود...

پنجشنبه، 21 مرداد 1395

ریشه‌‌ی لغت‌های اخلاقی در لغت‌های هستی‌شناسانه

لغت‌های اخلاقی از لغت‌های ناظر به هستی سرچشمه می‌گیرد. همان‌گونه که حکمت اسلامی مدعی است، هستی‌ها به دو گونه‌ی متفاوت بخش می‌شود: هستی‌های نامقدور،...

جمعه، 15 مرداد 1395

کثرت‌گرایی

این واژه بیانگر سه مجموعه‎ی کاملاً متفاوت از اندیشه‎ها در علوم اجتماعی است. یکی از آن‎ها را می‎توانیم به اختصار معرفی کنیم: کثرت‌گرایی در معنای...

چهارشنبه، 6 مرداد 1395

واژه‌نامه‌ی هندوییسم

(ابهایا) بی‌بیم- مصون- مأمون (جزء اول یعنی (ا) حرف نفی، جزء دوم یعنی (بهایا) به معنی بیم) Advaita (ادویته) ا=حرف نفی دویته= دوئی ادویته بر ضد...

سه‌شنبه، 10 فروردين 1395

فلسفه

در قرن نوزدهم، برای تفکر فلسفی سال‌های پایان قرن غیرممکن بود که از پیامدهای رشد و توسعه‌ی علم مدرن برکنار بماند. واکنش نیچه، نوکانتی‌ها، طبیعت‌گرایان...

سه‌شنبه، 11 اسفند 1394

دين و قداست بخشي به طبيعت

در عوالم مختلف و در طي بسياري از قرون سير كرديم تا اينكه توانستيم، تأييدي بر ماهيت قدسي طبيعت كه اينك مغفول مانده و نيازمند احيا است، ارائه كنيم....

يکشنبه، 9 اسفند 1394

بازیابی انسان سنّتی

انسانی كه از انسان گرایی دوران رنسانس با شورش علیه آسمان سربرآورد، فرشتگان را از عالم حذف كرد و وظیفه‌ی خداوند را تا حد سازنده‌ی ساعت كیهانی...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

بدن در جهان كهن

اهميت بدن بشري به عنوان اَلْمثناي كيهان- در پيوند مستقيم هميشگي با عالم طبيعت و دارنده‌ي حكمت خاص خود مستقل از قوه‌ي نطق بشري- يكي از ويژگي‌هاي...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

طبیعت در دین‌های ابراهیمی

ادیان ابراهیمی یكتاپرست- یعنی یهودیّت، مسیحیت و اسلام- به عالم معنوی واحدی تعلق دارند و به خدای واحد معتقدند؛ خدای واحدی كه در عین متعالی بودن،...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

طبیعت در دین‌های كهن

چند صد میلیون پیرو ادیان ابتدایی، كه شاخه‌های ادیان باستانی و ازلی بشریت‌اند، در امریكا، آفریقا، جزایر پلونزی، استرالیا، هندوستان، زلاندنو، و...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

طبیعت در دین‌های هندو اروپایی

مردمانی كه سرزمین‌هایی با فاصله‌ی هندوستان و اروپای شمالی را اشغال كردند، بر كشورهایی دور از هم، با فاصله‌ی ایران و ایرلند نام خویش را نهادند...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

نظم طبیعت در عوالم دینی مختلف

در پرتو این تحلیل، تفاوت در جایگاه نظم طبیعت هم به معنای قلمرو طبیعی و هم به معنای نظم حاكم بر آن قلمرو در ادیان مختلف را، بهتر می‌توان فهمید....

يکشنبه، 9 اسفند 1394

فردگرایی

این اصطلاح دربردارنده‌ی اندیشه‌ها، آموزه‌ها و نگرش‌ها مواضع متعددی است که وجه مشترک آن‌ها پذیرش اصالت و مرکزیت «فرد» است. فردگرایی در اوایل سده‌ی...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

علیت

به تعبیر به یادماندنی [دیوید] هیوم، علیت «سیمان این جهان» است، نسبتی است که به واسطه‌ی آن رویدادی به رویدادی دیگر متصل می‌شود و با آن سنخی از...

يکشنبه، 9 اسفند 1394

حقیقت

ظاهراً حقیقت (یا صدق) در آن واحد ساده‌ترین و دشوارترین مفهوم است. وقتی گزاره‌ای را صادق یا «حقیقی» می‌نامیم به این معناست که موافقت خود را با...

سه‌شنبه، 13 بهمن 1394