تعریف ماهوی یا تعریف مفهومی

مبحث تعریف در منطق ارسطوئی مبتنی بر مبحث کلیّات خمس است و مبحث کلیّات خمس از فلسفه ارسطویی وارد منطق شده است. مقاله ی حاضر مدّعی است که بحث کلیّات...

يکشنبه، 11 اسفند 1392

روش شناسی فارابی

برخلاف تصور عده ای از محققان، که آثار فارابی را پراکنده و غیر منسجم و بدون ارتباط منطقی، در قالب شرح و تعلیقه هایی بر افکار افلاطون اشراقی و...

يکشنبه، 6 بهمن 1392

روش منطقی فارابی و پیشروان و پیروان او

فارابی، چنان که در سرگذشت نامه ها آمده و خود هم در ظهورالفلسفه (نسخه ی کابل) گفته است و از نوشته های دیگر او هم پیداست، همه ی بخش های نه گانه...

شنبه، 2 آذر 1392

برهان در فلسفه ی کانت

کانت در فلسفه ی خویش «برهان» را جزء ویژگی های منحصر به فرد علم ریاضی می پندارد و تفاوتی بین دو واژه Demonstration و Discursive قایل است. مقصود...

دوشنبه، 13 آبان 1392

کژراهه (6)

کژراهه، عنوان مجموعه مقالاتی است که با موضوع «مغالطه شناسی» منتشر شده است. مفهوم مغالطه در شماره اول، بیان و به سه دسته کلی مغالطات لفظی، مغالطات...

شنبه، 12 مرداد 1392

منطق در قلمرو اشراق

قطب شیرازی درباره ی تصرفات و تنقیحات منطقی سهروردی می گوید «انه ردّ الاشکال بل الضروب المنتجه من کل شکل الی ضرب واحد هو المرکب من موجبتین کلّیتین...

چهارشنبه، 1 خرداد 1392

تمثیل

نوشتارى که خواهید خواند یکى از فصول انتهایى کتاب « شناخت بشر: چشم اندازها و مرزها» است که نخستین بار به سال ۱۹۴۸ به چاپ رسیده است.

يکشنبه، 22 ارديبهشت 1392

ارسطوگرایان اسلامی

فلاسفه مسلمان «علم منطق» را چون برخی دیگر از شاخه های علوم در نهضت ترجمه از یونانیان به ویژه ارسطو اقتباس کردند. منطق نزد آنان فقط جنبه ابزاری...

پنجشنبه، 19 ارديبهشت 1392

کژراهه(5) مغالطه تکوینی

در این مغالطه، شخص در مقام بررسی یک ادعا، به جای این که به درستی و بطلان آن به صورت منطقی بپردازد، در پی منشأ و سبب آن رفته و با تخریب و منفی...

پنجشنبه، 17 اسفند 1391

روش شناسی غزالی

غزالی روح جستجوگر و کاوشگری داشت. در علوم رایج با دیده ی شک و تردید می نگریست. وی پیرامون مکاتب مختلف فکری زمانش به کاوش پرداخت. او تقلید کورکورانه...

سه‌شنبه، 24 بهمن 1391

نسبت های میان مفاهیم کلی

شناخت کامل نسبت های میان دو مفهوم کلی در منطقِ تعریف و منطقِ استدلال اهمیت فراوانی دارد. چرا که تعریف دقیق مفردات و حکم درست میان آنها، همچنین...

چهارشنبه، 4 بهمن 1391

دیدگاه فخررازی در استحاله منطقی تعریف

تعریف، به ادعای منطق دانان، راهکاری برای اکتساب علوم نظری است. اما این راهکار از سوی بسیاری مورد نقد قرار گرفته است. از مهم ترین نقدها، نقد فخررازی...

چهارشنبه، 4 بهمن 1391

بازنگری در حملیة ی مردة المحمول و بررسی نقدها

حملیة ی مرددة المحمول، نام آشنایی در منطق است؛ با این حال بسیار اتفاق می افتد که بین آن و منفصله در معنا و لفظ تفاوتی نمی نهند، در حالی که این...

چهارشنبه، 4 بهمن 1391

شرایط مقدمات برهان در ترازوی تحلیل

منطق دانان برای تحقق یک برهان حقیقی، شرایطی را برای مقدمات برهان لازم دانسته اند. این شرایط به متفکّر کمک می کند که برهان را از برهان نما جدا...

چهارشنبه، 4 بهمن 1391

کژراهه (3) مغالطه فحاشی

در این مقاله به یکی از شایع ترین مغالطه هایی که از سوی مخالفان ادیان الهی به ویژه اسلام بیان می شود یعنی مغالطه «فحاشی و توهین» می پردازیم:

چهارشنبه، 4 بهمن 1391

کژراهه (2) مغالطه اشتراک لفظی و تکذیب مخاطب

در نوشتار قبل، تعریف کلی مغالطه و انواع آن بیان گردید. در این نوشتار، مصادیق محدودی از آن را درآثار مخالفان اندیشه اسلامی و نیز نظام مقدس اسلامی،...

شنبه، 27 آبان 1391

آيا قياس فقهى همان قياس منطقى است؟

در كتاب مسأله قياس: تحليل كاربرد قياس در اصول و فروع دين كه به تازگى منتشر شده است, سه ادعاى اساسى مطرح گشته است: نخست آنكه تمثيل يا قياس فقهى...

چهارشنبه، 21 تير 1391

کژراهه (1) معنا و انواع مغالطه

در دنیایی زندگی می کنیم که قرن ها اندیشه مدرن سیطره ظلمت آفرین خود را بر تمام بشریت، تحمیل کرده است. این اندیشه با نفی خداوند و دین از همه عرصه...

سه‌شنبه، 13 تير 1391

ابن‌خلدون و منطق ارسطویی

این خلدون چهار سال پس از وفات ابن‌تیمیه دیده به جهان گشود. (2) در «مقدمه» ی او به آرای بسیاری از ابن‌تیمیه و غزالی در زمینهی نقد عقل و منطق برخورد...

سه‌شنبه، 8 فروردين 1391

قياس مساوات

با مراجعه به كتابهاي منطق دانان قديم و جديد در مي‌يابيم كه مبحث «قياس مساوات» فقط در برخي كتابها بطور بسيار مختصر مطرح شده است. اما چرا منطق...

پنجشنبه، 10 آذر 1390