جایگاه مبحث سؤال و اقسام آن

وقتی امری بر ما مجهول است و ما بر آنیم که بدان معرفت پیدا کنیم «سؤال» طرح می‌کنیم. سؤال به معنای طلب است و متعلِّق طلب را مطلب گویند. از آنجا...

سه‌شنبه، 10 آذر 1394

وجود محمولی و وجود رابط

در کتب منطقی، فلسفی، اصولی وحتی ادبی با بحث‌هایی تحت عناوین: قضیه‌ی ثنائیه و ثلاثیه، قضایای تحلیلی و ترکیبی، هلیات بسیطه و مرکبه، جعل بسیط و...

سه‌شنبه، 10 آذر 1394

ترتیب صناعات خمس

هر ترتیبی همانند تقسیم، براساس ملاک خاصّی استوار است و با تغییر ملاک، ترتیب و تقسیم دگرگون می‌شوند. در ترتیب صناعات نیز ممکن است ملاکات مختلفی...

سه‌شنبه، 10 آذر 1394

تحقیقی در «وهم» و «واهمه»

«وهم» در منطق گاهی به معنای حالتی نفسانی در مقابل «ظنّ» به کار می‌رود، مثلاً گفته می‌شود: اگر به امری 80% ظن داشته باشیم، در مقابل به نقیض آن،...

سه‌شنبه، 10 آذر 1394

مبدأیت تصور برای تصدیق

مبدأ بودن تصور برای تصدیقی به چند معنا قابل تصور است: الف- چون هر تصدیقی حداقل سه تصور: موضوع، محمول و نسبت را لازم دارد، بدین لحاظ ممکن است...

يکشنبه، 8 آذر 1394

قیاس جدلی، مغالطی، خطابی و شعری

غرض از جدل، اسکات خصم است و نه اثبات حقّ، از این رو در مقدّمات آن، تکیه بر یقینیات نمی‌شود، بلکه تکیه بر مسلّماتی است که طرف مقابل آن‌ها را پذیرفته...

يکشنبه، 8 آذر 1394

اقسام تعریف

معرفت و شناخت یک شیء گاه از راه مفاهیم ذاتی است و گاه از راه مفاهیم عرَضی و گاه به وسیله‌ی ترکیب این دو. ذاتی به دو قسم اعمّ و مساوی تقسیم می‌شود...

يکشنبه، 8 آذر 1394

مراتب تصدیق

حالات نفسانی ما در برابر یک خبر عبارتند از: یقین، ظن، شکّ و وهم. شکّ و وهم از اقسام تصدیق و اعتقاد به شمار نمی‌روند، امّا دو قسم ظنّ و یقین از...

يکشنبه، 8 آذر 1394

فهرست موضوعات کلّی مقاله‌ی اوّل برهان شفا و نظایر آنها در آثار ارسطو

این فصل، در باره‌ی غرض از فن برهان منعقد شده است، و اگرچه در برهان ارسطو نظیر چنین فصلی دیده نمی‌شود، ولی بسیاری از مباحث این فصل ریشه در مطالب...

يکشنبه، 8 آذر 1394

کاربرد منطق صوری

منطق، روش صحیح اندیشه را به ما می‌آموزد و فکر و اندیشه در جایی است که ذهن از معلوم به مجهول می‌رسد، بنابراین بدیهی است که تصوّرات و تصدیقات بدیهی...

يکشنبه، 8 آذر 1394

معرفی کتاب برهان شفا

کتاب «برهان» بخش پنجم از منطق شیخ‌الرئیس(رحمة‌الله علیه) و جزء چهارم از منطق ارسطو و مهمترین جزء علم منطق به شمار می‌رود، چه اینکه اگر عقل بشر...

يکشنبه، 8 آذر 1394

اصول دیالکتیک (2)

من در این فکر بودم و دوست داشتم که آقایان مصباح و سروش راجع به مسأله دیالکتیک و تضاد صحبت کنند. و شایق بودم که نظراتشان را بشنوم و روی آن صحبت...

شنبه، 30 آبان 1394

اصول دیالکتیک (1)

به نام خدا و با سلام به بینندگان عزیز سیمای جمهوری اسلامی ایران. پیرو اطلاعیه‌ی شورای سرپرستی صدا و سیمای جمهوری اسلامی مبنی بر دعوت از گروهها...

شنبه، 30 آبان 1394

وان / دانتسیخ، داویت

وان دانتسیخ در سیزده سالگی نخستین مقاله‌ی ریاضی خود را نوشت، که در یک مجله‌ی هلندی بچاپ رسید. پس از اتمام دوره‌ی دبیرستان، به تحصیل در رشته‌ی...

چهارشنبه، 6 آبان 1394

باغنُوی شیرازی

ملاحبیب الله معروف به ملامیرزاجان، باغنوی شیرازی، از علمای ایرانی در قرن دهم هجری و متبّحر در علوم عقلی بود. باغنوی منسوب است به باغِ نو، محله...

پنجشنبه، 5 شهريور 1394

سه گزاره بدیهی که نیازمند برهانند

در ریاضیات پیشرفته ممکن است برخی از گزاره ها از سوی مخاطبان چنان بدیهی به نظر برسند که نیازی برای ارائه برهان برای آنها احساس نشود. در مقابله...

سه‌شنبه، 28 بهمن 1393

برهان های ریاضیّاتی

تصاویر زیر 5 دایره را نشان می دهند. در اولین آنها تنها یک نقطه روی مرز دایره قرار دارد. در دومی، 2 نقطه و همین طور تا آخر. تمام خط هایی را که...

سه‌شنبه، 28 بهمن 1393

اعداد و تجرّد

زمانی که مدلی طراحی می شود شخص باید سعی کند تا حد امکان از در نظر گرفتن ویژگی های اشیاء درگیر در آن مدل دوری گزیند و تنها عناصری از آنها را حفظ...

سه‌شنبه، 28 بهمن 1393

مسأله ي شرطي هاي خلاف واقع

شرطيهاي خلاف واقع يکي از مسائل مهم و مخاطره آميز فلسفه ي علم به شمار مي آيد که در علوم و زندگي روزمره کاربرد فراواني دارد. اين مسأله با تئوري...

شنبه، 4 بهمن 1393

انتقاد سهروردي از تعريف

قسمتي از کارهاي جديد سهروردي، ارزش علمي ندارند بلکه فقط لفظي اند. در منطق نيز اصطلاحات متعددي را ساخته و آنها را همه جا به کار برده است، از قبيل:...

دوشنبه، 22 دی 1393