زمان و سرمدیت

گذر یا جریان زمان یا تعابیری از این قبیل همواره بزرگ‌ترین سد و مانع در راه مقایسه‌ی آن با مکان بوده است. چنین می‌نماید که این ویژگی تمام اشیاست...

يکشنبه، 11 بهمن 1394

بررسی مکان و زمان

به ندرت مسئله‌ای یافت می‌شود که از نظر فلسفی حیرت انگیزتر از زمان باشد. بسیاری از فیلسوفان برخلاف مکان و نسبت‌های مکانی میان اشیا که معمولاً...

يکشنبه، 11 بهمن 1394

جبر و اختیار

هر چه وجود امر دیگری بر آن متوقف باشد، به گونه‌ای که با غیبت او آن غیر هم غایب باشد، آن را شرط گویند و آن غیر را مشروط. شرط ممکن است عدمی باشد...

يکشنبه، 11 بهمن 1394

تیلاخ (یا تیلاک)، الگزاندر

الگزاندر تیلاخ، پسر جان تالک [tālək]، تاجر تنباکو و قاضی دادگاه بخش، در دانشگاه گلاسگو تحصیل کرد و در سال 1150 از تحصیل فراغ یافت. تیلاخ زمانی...

شنبه، 10 بهمن 1394

وحدت وجود از نگاه ملاصدرا

ملاصدرا در سیر اندیشه‌ی فلسفی خود توانست با مبانی و اصول فلسفی خود، از وحدت تشکیکی به وحدت شخصی وجود برسد. وی با تفسیر علیت به تجلی، حقیقت وجود...

جمعه، 9 بهمن 1394

نقدی بر حرکت جوهری

حرکت جوهری که برآمده از مبانی فلسفی ویژه‌ی حکمت متعالیه است، یکی از اساسیترین نظریه‌های بدیع در تاریخ فلسفه‌ی اسلامی است که توانسته بسیاری از...

جمعه، 9 بهمن 1394

پیدایش نفس نزد ابن سینا و ملاصدرا

در حوزه‌ی علم‌النفس در فلسفه‌ی اسلامی، دو نظریه پیرامون مسئله‌ی حدوث و «پیدایش نفس» مطرح شده است؛ نظریه‌ی حدوث روحانی را ابن سینا مطرح کرده و...

جمعه، 9 بهمن 1394

پیله و پروانه یا مرغ و قفس؟

مسئله‌ی اصلی مقاله‌ی حاضر اینست که نفس در اندیشه‌ی ابن‌سینا و ملاصدرا چه نوع ماهیتی دارد و نسبت آن با بدن چگونه تبیین و توجیه میشود؟ آیا این...

جمعه، 9 بهمن 1394

بررسی تقدیر در فلسفه و مابعدالطبیعه (1)

همه‌ی ما گاهی در لحظاتی که احساس درد، تهدید، یا فقدان می‌کنیم، آماده‌ایم که عقیده‌ی جبر را بپذیریم، عقیده‌ای که بر طبق آن هر آنچه در لحظه‌ای...

جمعه، 9 بهمن 1394

بررسی تقدیر در فلسفه و مابعدالطبیعه (2)

وضعیت غیرعادی اُسمو او را به قبول مذهب جبر کشاند. شاید این اعتقاد کامل نبود، چه درست در آخرین لحظه بیهوده تلاش کرد که تقدیر خود را نادیده بینگارد...

جمعه، 9 بهمن 1394

اختیار و اصالت موجبیت (2)

این سخن که در مورد خاصی هر آنچه می‌کنم به اراده‌ی من بستگی دارد، به این معناست که در آن مورد، نسبت به آنچه در آن لحظه انجام می‌دهم مختارم. پس...

جمعه، 9 بهمن 1394

اختیار و اصالت موجبیت (1)

اگر در لحظه‌ی معینی جهان و یا پاره‌ای از آن را مورد نظر قرار دهیم، به یقین خواهیم دید که هر جزئی از آن کاملاً متعین است و هیچ‌گونه ابهام و فتور...

جمعه، 9 بهمن 1394

نفس از دیدگاه حکیمان مسلمان

بحث در حقیقت نفس و نسبت آن با بدن از روزگاران کهن در میان حکیمان و دانشوران شایع و رایج بوده است و از دیرباز آرای مختلفی در این خصوص اظهار شده...

جمعه، 9 بهمن 1394

نفس به عنوان کارکرد بدن (2)

پس چرا استدلال ثنوی مذهب مواجه می‌نماید و این یک ناموجه؟ چرا بسیاری از فیلسوفان به دیدگاه‌های مابعدالطبیعی ثنوی کشانده شده‌اند، آن هم بر مبنای...

جمعه، 9 بهمن 1394

نفس به عنوان کارکرد بدن (1)

نظریه‌ی پدیدار فرعی بسیاری از متفکران و محققان، خاصه آن‌ها که در فلسفه مجرّب نیستند، علاقه مند به اظهار این رأی بوده‌اند که انسان‌ها یا افراد،...

جمعه، 9 بهمن 1394

بررسی نظریه‌ی تأثیر متقابل در رابطه‌ی تن و روان

چون به راحتی نه می‌توانم وجود خودم را انکار کنم و نه این را که بدنی دارم که دست کم جزئی از خود من است، پس یا باید مطابق نظریه‌ی اصالت ماده، وحدت...

جمعه، 9 بهمن 1394

نظریه‌هایی درباره‌ی رابطه‌ی شخص و بدن

گاهی ساده‌ترین و واضح‌ترین تفاوت‌ها، عمیق‌ترین مشکلات عقلی را برمی‌انگیزد و امور بسیار عادی در تجربه‌ی روزانه‌مان اعماق نادانی ما را برملا می‌سازد....

جمعه، 9 بهمن 1394

نیاز به مابعدالطبیعه

بسیاری از امور هستند که آدمی می‌تواند از آن‌ها صرف نظر کند، حتی اموری هستد که نادان‌ها تمام عمر خود را صرف تحصیل آن می‌کنند؛ برای مثال آدمی می‌تواند...

جمعه، 9 بهمن 1394

مابعدالطبیعه در سنت حکیمان مسلمان

معمولاً در کتب مابعدالطبیعه در مورد وجه تسمیه‌ی این دانش و نیز تعیین موضوع و شناخت مسائل آن، مباحثی مطرح می‌شود. پاره‌ای از این مباحث تکرار مکرّرات...

جمعه، 9 بهمن 1394

اشتغال ذهنی به مابعدالطبیعه

گاهی گفته می‌شود هر کسی فلسفه‌ای دارد، حتی گفته می‌شود هر فردی دارای نظریه‌های مابعدالطبیعی است. هیچ سخنی از این احمقانه‌تر نیست.و درست است که...

جمعه، 9 بهمن 1394