جامعه‌شناسی علم

این شاخه از جامعه‌شناسی به کشف و بررسی منش و ماهیت اجتماعی علم می‌پردازد و توجه خاصی به تولید اجتماعی معرفت علمی دارد (ـــ جامعه‌شناسی معرفت)....

پنجشنبه، 17 دی 1394

تعریف

نظریه‌پردازان اجتماعی معمولاً تصور می‌کنند که تعریف لفظی یا وضعی اصطلاحات (منظور من از b،a، X و c است) کار مطلوب و بی‌مسئله‌ای است که فقط نیازمند...

پنجشنبه، 17 دی 1394

تجربه‌گرایی

تجربه‌گرایی به مجموعه نظریه‌هایی گفته می‌شود در پی تبیین، تعریف و توجیه مفاهیم و / یا معرفت ما که داعیه‌ی اصلی آن‌ها این است: همه‌ی مفاهیم و...

چهارشنبه، 16 دی 1394

پوزیتیویسم

مفهوم پوزیتیویسم، مانند مفهوم ایدئولوژی، که تقریباً در همان دوره رواج پیدا کرد، خط سیر پرمناقشه و غریبی را طی کرده است. این واژه که ابتدا به...

چهارشنبه، 16 دی 1394

پُرسمان

این مفهوم به پیکربندی مفاهیم نظری پیش‌فرض گرفته شده در یک متن یا گفتمان اشاره می‌کند. پرسمان، «میدان» پرسش‌هایی را که می‌توان مطرح ساخت و شکل...

چهارشنبه، 16 دی 1394

پراکسیس

تعریف: نزد ارسطو به اعمالی گفته می‌شود که در مقام غایات فی نفسه انجام می‌گیرند، یعنی عملی که برای خاطر خودش انجام می‌گیرد؛ و متفاوت با پویسیس...

پنجشنبه، 10 دی 1394

پدیدارشناسی

در فلسفه، پدیدارشناسی به معنای (الف) توصیف محض «پدردارها»ی تجربه‌ی انسان به همان صورتی است که این پدیدارها خود را به آگاهی مستقیم عرضه می‌کنند،...

پنجشنبه، 10 دی 1394

اگزیستانسیالیسم

اگزیستانسیالیسم یکی از جریان‌های پرنفوذ فلسفه‌ی اروپایی قرن بیستم است که از پدیدار‌شناسی مشتق شده و آموزه‌ی اصلی آن آزادی بنیاتی بشر است. واژه‌ی...

يکشنبه، 6 دی 1394

اخلاقیات

اخلاقیات، در کلّی‌ترین معنا، به ارزیابی هنجاری کنش‌ها و صفات افراد و گروه‌های اجتماعی اطلاق می‌شود. این اصطلاح غالباً مترادف با اخلاق به کار...

شنبه، 5 دی 1394

اخلاق

در معنای تجویزی، اخلاق به ملاحظه یا مجموعه ملاحظاتی اطلاق می‌شود که قوی‌ترین دلایل برای زیستن به طریق معینی را به دست می‌دهند؛ در معنای توصیفی،...

شنبه، 5 دی 1394

خفیستک، لئون

خفیستک، که متفکری دقیق بود و به شدّت با مابعدالطبیعه و فلسفه‌ی آرامان گرایانه (ایدئالیستی) مخالفت می‌کرد، از سال 1309 تا 1319 استاد منطق در دانشگاه...

چهارشنبه، 2 دی 1394

بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی

ملاصدرا در آثار خویش اصالت وجود، و به تبَع، اعتباریت ماهیت، را در دو معنا به كار می‌برد: 1. مفهوم وجود در عالم خارج از ذهن دارای مصداق است، اما...

يکشنبه، 29 آذر 1394

ریشه‌های پارسی فلسفه‌ی یونان

یادداشت: Jacques Duchesne-Guillermin استاد دانشگاه لیژ، بلژیك از ایران شناسان به نام و دارای تألیفات متعدد است. تخصص او در زبانهای قدیم و مذاهب...

يکشنبه، 29 آذر 1394

تفاوت رویكرد ارسطو و ابن سینا در اثبات وجود خدا

مقایسه رویكرد ارسطو و ابن سینا در مسأله اثبات وجود خدا، تا اندازه زیادی روشنگر تفاوت مبنایی اندیشه مشایی ارسطویی و سینوی و همچنین، راه متفاوتی...

يکشنبه، 29 آذر 1394

برهان انسان معلق ابن سینا و بررسی امكان تحقق عملی آن

برهان انسان معلق یكی از برهان‌های ابن سینا در مسئله نفس به شمار می‌آید كه در آثار مختلف وی مطرح گردیده است. یكی از اشكالات مهم وارد بر این برهان،...

يکشنبه، 29 آذر 1394

بررسی پدیده‌ی تخلخل و تكاثف در طبیعیات فلسفه‌ی اسلامی

«تخلخل» و «تكاثف» دو اصطلاح در علم طبیعیات هستند كه در معانی متعددی به كار رفته‌اند. در این مقاله معانی مختلف این دو اصطلاح، اعم از حقیقی، غیرحقیقی...

يکشنبه، 29 آذر 1394

پانته‌ایسم و واقع‌گرایی اخلاق رواقی

یكی از تعالیم بسیار پایدار غایت شناسی در تاریخ اندیشه مذهبی كه خدا و جهان را امری واحد تلقی می‌كند پانته‌ایسم است. یكی از مكاتب پانته‌ایستی،...

يکشنبه، 29 آذر 1394

بنیانگذار وحدت وجود، حلاج یا ابن عربی؟

وحدت وجود از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مباحث عرفانی است كه همواره محل بحث و تأمل اندیشمندان به ویژه پس از ظهور ابن عربی بوده است. در مرتبه‌ای نازل‌تر...

شنبه، 28 آذر 1394

تفاوت رویكرد ارسطو و ابن سینا در اثبات وجود خدا

مقایسه رویكرد ارسطو و ابن سینا در مسأله اثبات وجود خدا، تا اندازه زیادی روشنگر تفاوت مبنایی اندیشه مشایی ارسطویی و سینوی و همچنین، راه متفاوتی...

شنبه، 28 آذر 1394

پانته‌ایسم و واقع‌گرایی اخلاق رواقی

یكی از تعالیم بسیار پایدار غایت شناسی در تاریخ اندیشه مذهبی كه خدا و جهان را امری واحد تلقی می‌كند پانته‌ایسم است. یكی از مكاتب پانته‌ایستی،...

شنبه، 28 آذر 1394