واج‌آرایی

واج‌آرایی تمهیدی سبک‌شناختی است که شامل تکرار صامت‌های مشابه در واژگان نزدیک به هم می‌شود. به معنای دقیق کلمه، چنین صامتی برای اینکه واجد شرایط...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نوبت‌گیری

«نوبت» یکی از مفاهیم اصلی در تعامل مکالمه‌ای است که کاربران رشته‌ی موسوم به تحلیل مکالمه به توصیف آن پرداخته‌اند. تحلیل مکالمه (CA) به مطالعه‌ی...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

هم آوایی

هم آیی مفهومی منتسب به فرث (1957) است بدین معنی که واژه را، هم‌نشینان آن توصیف می‌کنند: «معنا به وسیله‌ی هم‌آیی، گونه‌ای تجرید در سطح همنشینی...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نظریه‌ی طرح‌واره

خاستگاه‌های نظریه‌ی طرح‌واره‌ی مدرن همان‌گونه که این نظریه برای تحلیل‌های ادبی به کار رفته است در روان‌شناسی گشتالتی دهه‌های 1920 و 1930 قرن...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نقد سبک‌شناسی

سبک‌شناسی، مدت مدیدی، نه جزئی از زبان‌شناسی و نه جزئی از نقد ادبی محسوب می‌شد. در نتیجه هم زبان‌شناسان و هم منتقدان ادبی بدان حمله می‌کردند....

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نظریه‌ی کنش گفتار

نظریه کنش گفتار درون نظام گسترده‌تری از کاربرد‌شناسی قرار می‌گیرد که تمرکزش بر توصیف مشخصه‌های زبان کاربردی است. نظریه‌ی کنش گفتار به طور سنتی...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نظریه‌ی فضاهای ذهنی

اصالتاً ژیل فوکونیه (1997، 1994) نظریه‌ی فضاهای ذهنی را عنوان کرد و همراه با نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی به عنوان پایه‌ای برای نظریه‌ی آمیختگی مفهومی...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نظریه‌ی جهان‌های ممکن

سرچشمه‌های چارچوب نظری معروف به نظریه جهان‌های ممکن، قطعاً بر اصول معناشناسی صوری قرار دارد که فیلسوفانی مانند، کریپکی (1972)، لویس (1973)، پلانتینگا...

دوشنبه، 7 فروردين 1396

نظریه‌ی جهان متنی

نظریه‌ی جهان متن چارچوب نسبتاً جدیدی است که بادیدگاه‌های زبان‌شناسیِ شناختی در تحلیل گفتمان مرتبط است. بنیاد این نظریه را پژوهش‌های پُل وِرث،...

شنبه، 5 فروردين 1396

نظریه‌ی انتقالِ ارجاعی

برای درک اصول نظریه‌ی انتقالِ ارجاعی (DST) لازم است تا به خود مفهوم شاخص یا نمایه‌گونی توجه کنیم. شاخص کلمه‌ای است به معنای «اشاره کننده». در...

شنبه، 5 فروردين 1396

نظریه‌ی چارچوب بافتاری

نظریه‌ی چارچوب بافتاری (CFT)، از پژوهش‌های اِموت درباره‌ی روش خوانش روایت‌ها سرچشمه گرفت. این طرح مبسوط در آثاری مانند فهم روایت، دیدگاهی گفتمانی...

شنبه، 5 فروردين 1396

نظریه‌ی آمیختگی

نظریه‌ی آمیختگی (که نظریه‌ی آمیختگی مفهومی یا یکپارچگی مفهومی نیز نامیده می‌شود) از جمله مواردی است که به تازگی به شاخه‌ای از سبک‌شناسی معروف...

شنبه، 5 فروردين 1396

معنای قاموسی و معنای ضمنی

معنای قاموسی و معنای ضمنی اصطلاحی هستند که در زبان‌شناسی، نشانه‌شناسی و نقد ادبی برای تمایز میان دو جنبه‌ی معنا به کار می‌روند. معنای قاموسی...

شنبه، 5 فروردين 1396

معنای متنی

بنابر نظر زبان‌شناسِ نقشگرا، مایکل هلیدی، زبان برای انتقال همزمان سه نوع مختلف معنا تکامل یافته است: معنای اندیشگانی، بینافردی و متنی. برای تحلیل...

شنبه، 5 فروردين 1396

معنای اندیشگانی

طبق نظر زبان‌شناس نقشگرا، هلیدی (1994)، زبان برای بیان همزمان سه گونه معنای متفاوت شکل گرفته است: معنای اندیشگانی، بینافردی و متنی. نظام‌های...

پنجشنبه، 3 فروردين 1396

معنای بینافردی

طبق نظر زبان‌شناس نقش‌گرا، هلیدی (1994) زبان توأمان سه گونه معنای متفاوت را ارائه می‌دهد: معنای اندیشگانی، بینافردی و متنی. در تحلیل این سه گونه...

پنجشنبه، 3 فروردين 1396

مصداق

در مفهومی این واژه، امری فرازبانی است که مانند دیگر نشانه‌ها، به تعبیری زبانی ارجاع می‌دهد. مصداق می‌تواند خیالی یا واقعی باشد. در حالی که مصداق...

پنجشنبه، 3 فروردين 1396

مجاز

یکی از صنایع بیانی، مجاز است که در آن یک مرجع توسط چیزی جایگزین می‌شود که بسیار به آن مرجع نزدیک است و به این ترتیب بر پایه‌ی اصل مجاورت قرار...

پنجشنبه، 3 فروردين 1396

لانگ و گفتار

لانگ و گفتار اصطلاحاتی است که زبانشناس سوئیسی فردینان دو سوسور (1916) برای تمایز میان تمام کاربردهای خاص زبان (گفتار) و نظام زیرساختی زبان (لانگ)...

پنجشنبه، 3 فروردين 1396

متن و بافتار

در زبان‌شناسی، متن به طور سنّتی به منزله‌ی رشته‌ای از چند جمله در نظر گرفته می‌شود که به طرق مختلف به یکدیگر پیوند خورده‌‌اند تا تمامیتی یکپارچه...

پنجشنبه، 3 فروردين 1396