نگاهی به علیّت در علم

یکی از اهداف علم «تبیین» پدیده هایی است که در اطرافمان رخ می دهند. اگر از خود بپرسیم که «چرا» رنگ آسمان آبی است، قاعدتاً پاسخ به این پرسش را...

سه‌شنبه، 19 آذر 1392

واقع گرایی و ابزارگرایی علمی

علم به ما می گوید که جهان خارج متشکل از چه هویات و فرآیندهایی است و این هویات از چه توانهای علّی ای برخوردارند. ما امروزه به وجود بسیاری هویات...

سه‌شنبه، 19 آذر 1392

آیا علم، برساخته ای اجتماعی است؟

در سالهای پس از انتشار کتاب ساختار انقلابهای علمی و جامعه شناسی معرفت علمی با رواج و گسترش افکار کوهن، گروهی از جامعه شناسان و فیلسوفان علم که...

دوشنبه، 18 آذر 1392

مروری بر فلسفه ی علم (4)

توماس کوهن(1) در1992 در آمریکا به دنیا آمد و تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته ی فیزیک به پایان رسانید. آن گاه به تاریخ علم علاقه مند شد و اولین...

دوشنبه، 18 آذر 1392

مروری بر فلسفه ی علم (1)

ما در این نوشتار، نگاهی گذرا خواهیم انداخت به چند پیشنهاد برای روش شناسی علم. در این پیشنهادها گاه شاهد آنیم که اصولاً استقرا به عنوان روش علمی...

دوشنبه، 18 آذر 1392

مروری بر فلسفه ی علم (3)

ایمره لاکاتوش(1)، فیلسوف مجار، برخلاف اغلب فیلسوفان علم، زندگی پرفراز و نشیبی داشت. او که دوران جوانی را در مجارستان گذراند از اعضای جنبش مقاومت...

دوشنبه، 18 آذر 1392

مروری بر فلسفه ی علم (2)

کارل پوپر(1) شاید تنها فیلسوف علمی باشد که بسیاری از دانشمندان به او به چشم قهرمان می نگرند. اما جالب اینجاست که در میان فیلسوفان علم معاصر چندان...

دوشنبه، 18 آذر 1392

کسب علم از راه استقرا و تأیید

بسیاری از کتابهای درسی علوم برای توصیف الگوی کار علمی و آنچه دانشمندان در واقع انجام می دهند، تصریحاً یا تلویحاً، نمونه ای از روش استقرایی را...

دوشنبه، 18 آذر 1392

درآمدی بر فلسفه ی علم، علم و شبه علم

فلسفه(1) چیست؟ در کمال شگفتی، پاسخ دادن به این سؤال خود فعالیتی فلسفی است. جالب اینجاست که جوابِ چندان روشن و دقیق به این سؤال نمی توان داد....

دوشنبه، 18 آذر 1392

تبیین و تحلیلی بر آرای فیلسوفان عقل‌گرا و ناعقل‌گرا

جامعة علمی، بنا به نظر عقل‌گرایان دارای روش علمی است، ولی ناعقل‌گرایان وجود چنین روشی را منکرند. در این مقاله وجوه اختلاف نظر عقل‌گرایان و ناعقل‌گرایان...

يکشنبه، 22 ارديبهشت 1392

دو راه شناخت

دانشمندان منطق از دیرباز معارف بشری را به دو دسته بدیهی و نظری تقسیم کرده اند. بدیهیات معارفی هستند که از هرگونه استدلال و تلاش فکری بی نیاز...

شنبه، 31 فروردين 1392

اعتبار تجربه ی درونی

دانشمندان منطق از دیرباز تجربه درونی را یکی از طرق کسب معرفت دانسته و دستاوردهایش (وجدانیات) را از بدیهیات شمرده اند. برخی از فلاسفه نیز در موارد...

شنبه، 31 فروردين 1392

پیدایش روش

بشر برای شناخت جهان که از فطرت واقعگرا و کمالجوی وی نشأت گرفته، علاوه بر ارضای حس کنجکاوی، شناخت هر چه منطبقتر با واقعیتهای جهان را برای دستیابی...

شنبه، 31 فروردين 1392

انواع تحقیق

پژوهش علمی را می توان، از دیدگاههای مختلف و با معیارهای گوناگون، تقسیم کرد؛ نظیر تقسیم بر حسب موضوع مورد بررسی، تقسیم بر حسب انگیزه های تحقیق...

شنبه، 31 فروردين 1392

تاریخچه روش شناسی

تلاش انسان برای شناخت جهان و پدیده های آن و شناخت خود و محیط پیرامونش آغاز مشخصی ندارد. در متون دینی ما، بشر همزمان با پیدایش خود به این تلاش...

پنجشنبه، 29 فروردين 1392

چرا روش شناسی؟

روش تحقیق و به تبع آن مبحث روش در علوم، اهمیت ویژه ای دارد. علاوه بر دانشمندان علوم مختلف که هر یک به تناسب رشته علمی بخشی از مطالعات و تحقیقاتشان...

پنجشنبه، 29 فروردين 1392

چگونه می توان در علم بی طرف بود؟

ادوین گلدنر می نویسد: « من نمی گویم که کار جامعه شناسان باید تحت تأثیر مفروضات زمینه ای قرار بگیرد؛ زیرا این مشکل اخلاق روش شناسی است. همچنین...

پنجشنبه، 29 فروردين 1392

گستره و تاریخچه بی طرفی علمی

این موضوع که با عناوینی از قبیل علم و ارزشگذاری، عینیت گرایی، علم آزاد از ارزش، علم برای علم، علم و تعهد، رسالت علم، علم برای چه؟ علم و ایدئولوژی...

پنجشنبه، 29 فروردين 1392

علم و دنیای مدرن

فیلسوف بزرگ انگلیسی، آلفِرِد نورث وایتهد(1947-1861) را که در سالهای 37-1924 در هاروارد تدریس می کرد نیاز چندانی به معرفی نیست. در کتابScience...

پنجشنبه، 15 فروردين 1392

محدودیت های علم محض

ماکس پلانک(1947-1858) شاید بزرگترین فیزیکدان آلمانی دوران جدید در زمینه فیزیک تئوریک باشد. تئوری کو آنتوم وی بر واحدهای بنیادین سازنده جهان،...

پنجشنبه، 15 فروردين 1392